Terug naar zoekresultaten

2.27.09 Inventaris van het archief van de Medisch Adviseur van het Ministerie van Maatschappelijk Werk, 1945-1969 [GEANONIMISEERDE VERSIE]

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.27.09
Inventaris van het archief van de Medisch Adviseur van het Ministerie van Maatschappelijk Werk, 1945-1969 [GEANONIMISEERDE VERSIE]

Auteur

CAS 753

Versie

20-11-2023

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2005 cc0
( Geanonimiseerde versie. )

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Maatschappelijk Werk: Archief Medisch Adviseur
MW / Medisch adviseur

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1945-1969

Archiefbloknummer

X1

Omvang

5340 inventarisnummer(s); 15,30 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Medisch Adviseur van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (1945-1952) Medisch Adviseur van het Ministerie van Maatschappelijk Werk (1952-1965) Medisch Adviseur van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (1965-1982)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat onder meer een serie uitgegane stukken en agenda's van ingekomen en uitgegane stukken. Het grootste deel van het archief bestaat uit cliëntendossiers, waaronder dossiers inzake repatrianten uit de voormalige overzeese gebiedsdelen, oorlogsgetroffenen, personen die vanuit Nederland repatriëren naar Indonesië, en door Indonesische artsen opgestelde correspondentie. In het archief bevinden zich tevens overzichtslijsten van het Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade-Uitkeringen.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Deze inleiding is vooral gebaseerd op gegevens uit de Staatsalmanak. Over de Medisch Adviseur zijn (nog) weinig publicaties beschikbaar. De Medisch Adviseur had vooral te maken met evacués uit Duitsland en gerepatrieerden en Molukkers uit (voormalig) Nederlands-Indië.
In april 1945 wordt de Afdeling Hulpverlening Oorlogsslachtoffers en Evacuatiezaken opgericht bij het Ministerie van Binnenlandsche Zaken. ( Nationaal Archief, inventaris 2.04.48.14 - Ministerie van Binnenlandse Zaken: Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers, sinds 1947 Rijksdienst voor Maatschappelijk Zorg, 1945-1949 ) Tegelijkertijd wordt een uitvoerend orgaan opgezet voor de hulpverlening, het Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers (CBVO). De Medisch Adviseur was bij dit bureau ondergebracht.
De CBVO heeft tot taak:
"De verzorging van de oorlogsslachtoffers, die tengevolge van den oorlog of de oorlogsomstandigheden, dan wel van handelingen of maatregelen van den bezetter, geheel of ten deele buiten staat zijn in hun levensonderhoud te voorzien en uit dien hoofde bijstand behoeven.
Hieronder is niet begrepen de regeling der materieele oorlogsschade, welke ressorteert onder het Ministerie van Economische Zaken en van Financiën.
De verzorging der Indische gerepatrieerden, welke de Jure thuishoort onder het Ministerie van Overzeesche Gebiedsdeelen, is de facto opgedragen aan het C.B.V.O." ( Staatsalmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden 1946, p. 176 )
In 1949 wordt de Dienst voor Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Binnenlandse Zaken opgezet. Deze dienst heeft onder meer tot taak:
"Alle werkzaamheden, voorheen verricht door het Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers, met inbegrip van de werkzaamheden welke door de Buitengewone Pensioenraad krachtens art. 22, lid 3 van de Wet Buitengewoon Pensioen 1940-1945 worden opgedragen, worden eveneens door deze dienst verricht." ( Staatsalmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden 1950, p. 228 )
In september 1952 wordt de Afdeling Maatschappelijke Zorg II, waaronder de Dienst voor Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Binnenlandse Zaken valt, overgeheveld naar het nieuwe Ministerie van Maatschappelijk Werk. De afwikkeling van de verplichtingen van het voormalige CBVO is dan een taak van het Bureau Bijzondere Maatschappelijke Zorg, vallend onder de Afdeling Bijzondere Maatschappelijke Zorg.
In 1955 komt de afwikkeling van die verplichtingen te liggen bij de Afdeling Bijzondere Maatschappelijke Zorg, één van de afdelingen binnen de Hoofdafdeling Maatschappelijke Voorzieningen (de Medisch Adviseur valt dan rechtstreeks onder de Hoofdafdeling Maatschappelijke Voorzieningen). Deze had ook bemoeienis met de onderafdeling Gezinsoorden en Internaten van de Afdeling Maatschappelijk Werk ten behoeve van Probleemgezinnen. In april 1955 stemde de minister van Binnenlandse Zaken ermee in dat er voorshands twee Medische Adviseurs zouden worden gehandhaafd. De andere ressorteerde onder het Commissariaat van Ambonezenzorg. Door vrijwel gelijktijdig vertrek respectievelijk overlijden van beide functionarissen in 1957 werd besloten dat het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid met ingang van 17 december in hun plaats de arts P.C. Broekhoff als "adviseur volksgezondheidszaken gerepatrieerden uit Indonesië" aan te stellen. Hij zou daarnaast voor het Ministerie van Maatschappelijk Werk als adviseur optreden in zaken betreffende de zorg voor individuele oorlogsslachtoffers, die op grond van een Rijksregeling voor een uitkering in aanmerking komen. Deze nieuwe functionaris werd toegevoegd aan de Directeur-Generaal van de Volksgezondheid.
In 1964 komt het Bureau Medisch Adviseur tot stand. Dit bureau valt onder de Hoofdafdeling Bijstandszaken van de Directie Maatschappelijke Voorzieningen. Vanaf april 1965 maakt het bureau deel uit van het nieuwe Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk.
De Medisch Adviseur was in de periode 1960-1967 officieel nog steeds werkzaam bij het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid, maar combineerde deze baan in die jaren met de nieuwe functie bij het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk.
Vanaf 1968 valt het Bureau Medisch Adviseur onder de Directie Bijstandszaken. J.J. de Lima, in 1919 geboren op de Molukken, beschrijft in zijn boek 'De kracht van de specerij. Een hutkoffer vol herinneringen' de taak van de Medisch Adviseur in die jaren erna. "In 1968 trad in Nederland de nieuwe Algemene Bijstandswet (ABW) in werking. Bij het Ministerie van CRM ontstond daardoor behoefte aan een medicus om medisch maatschappelijke voorzieningen te beoordelen. Dit werd mijn taak. (...)
De Directie Bijstandszaken, waar ik kwam te werken, kende verschillende rijksgroepsregelingen inzake de nieuwe wet. Dit werden de ROGA-regelingen genoemd: rijksgroepsregelingen ten behoeve van oorlogsslachtoffers (uit de Tweede Wereldoorlog in Europa en Zuidoost-Azië), gerepatrieerden (uit Indonesië geëmigreerde Nederlanders en Indische Nederlanders) en Ambonezen.
Mensen die voor de regeling van de ABW in aanmerking wilden komen, moesten hiervoor een verzoek indienen bij hun gemeente. Als het verzoek werd afgewezen, kon de aanvrager in beroep gaan bij de provincie. Wanneer ook daar nul op het rekwest kwam, kon hij of zij nog bij het Rijk (Raad van State) in beroep gaan. De medische kant van zo'n zaak werd dan aan mij ter beoordeling voorgelegd. Ik moest via de minister van CRM advies uitbrengen aan de Raad van State.
Ik moest vaststellen of het echt ging om een geval van bijstand of van oorlogsslachtoffers uit Indonesië. Er moest een causaal verband zijn tussen de invaliditeit van de persoon en de oorlog. Vaak ging het om mensen die in kampen mishandeld waren door de Japanners: Nederlanders, Indische Nederlanders en Ambonezen." ( J.J. de Lima, De kracht van de specerij. Een hutkoffer vol herinneringen ('s-Gravenhage, 1998), p. 83-84. )
In november 1982 wordt de Directie Bijstandszaken overgeheveld naar het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Overzicht Medisch Adviseurs
Jaar Staatsalmanak Naam Medisch Adviseur
1946-1948 J.A. Mens
1949 Geen vermelding in Staatsalmanak
1950-1951 P. van Geer
1952 P. van Geer, J.A. Mens
1953 Geen vermelding in Staatsalmanak
1954 Vacature
1955-1960 J.H. Soesman
1957-1961 P.C. Broekhoff
1961-1963 C.J. van Wisselingh
1964-1967 H. Slettenaar
1968 H. Slettenaar (waarnemer: J.J. de Lima)
1969-1982 J.J. de Lima (eerder werkzaam als woonoordarts en medisch adviseur bij het Commissariaat van Ambonezenzorg)
Geschiedenis van het archiefbeheer
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het archief bestond grotendeels uit ca 27.000 cliëntendossiers van o.a. oorlogsslachtoffers, repatrianten uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en andere personen die op een of andere manier in aanraking zijn gekomen met het Ministerie van Maatschappelijk Werk door wat voor omstandigheden ook. Deze cliëntendossiers waren deels toegankelijk volgens een alfabetisch geordend kaartsysteem (zie inventarisnummers 127-141).
De "Scheepsdossiers" bevatten lijsten van namen van opvarenden voor eventuele quarantaine gevallen en eventuele financiële afwikkeling van de reis.
De "Vliegtuigdossiers" bevatten dezelfde gegevens als de scheepsdossiers, nl. lijsten van namen van inzittenden. In beide soorten dossiers betreft het repatrianten.
Selectie en vernietiging
Bij de bewerking van dit archief is gebruik gemaakt van de volgende vernietigings- en selectielijsten:
  • "Lijst houdende opgaaf van voor vernietiging - c.q. voor bewaring - in aanmerking komende stukken in de archieven van het Ministerie van Maatschappelijk Werk en in de archieven van de onder dat ministerie ressorterende takken van dienst, colleges, commissiën en ambtenaren", vastgesteld bij Beschikking ON 64841 d.d. 23 april 1959 AJZU700325 d.d. 29 januari 1959.
  • Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport als vakminister op het Beleidsterrein Beheer van de Rijksbegroting over de periode 1945-1993, vastgesteld bij Beschikking 2001/R&B/OSA/2001/3031 van 3 september 2001, Stcrt. 2001-194.
  • Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het Deelbeleidsterrein Arbeidsverhoudingen over de periode 1945-1996, vastgesteld bij Beschikking 30 juli 2001/R&B/OSA/2001/872 van 30 juli 2001, Stcrt. 2001-200.
  • Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het Deelbeleidsterrein Arbeidsvoorwaarden Rijkspersoneel over de periode 1945-1996, vastgesteld bij Beschikking 30 juli 2001/R&B/OSA/2001/872 van 30 juli 2001, Stcrt. 2001-200.
  • Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het Deelbeleidsterrein Formatiebeleid, Arbeidsmarktbeleid en Personeelsontwikkeling en Mobiliteit over de periode 1945-1996, vastgesteld bij Beschikking 30 juli 2001/R&B/OSA/2001/872 van 30 juli 2001, Stcrt. 2001-200.
  • Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het Deelbeleidsterrein Arbeidsomstandigheden bij de Overheid over de periode 1945-1996, vastgesteld bij Beschikking 30 juli 200l/R&B/OSA/2001/872 van 30 juli 2001, Stcrt. 2001-200.
  • Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het Deelbeleidsterrein Personeelsinformatievoorziening en -administratie over de periode 1945-1996, vastgesteld bij Beschikking 30 juli 2001/R&B/OSA/2001/872 van 30 juli 2001, Stort. 2001-200.
Bovenstaande lijsten zijn niet onverkort toegepast: er is een uitzondering gemaakt voor stukken met betrekking tot oorlogsgetroffenen, die in de voornoemde vernietigingslijst voor vernietiging waren aangewezen. Conform de door het Nationaal Archief geformuleerde definitie zijn deze stukken als oorlogsgerelateerd ( Zie voor dit begrip de brief van de Algemeen Rijksarchivaris aan de departementen van 28 april 1998 (98.212/MvB/HD) en Toelichting begrip oorlogsgerelateerd, geaccordeerd door drs. B. de Vries, dr. M. van Boven en het NIOD; bijlage bij de brief van het hoofd van de productgroep Bewerken van het Algemeen Rijksarchief aan de CAS (R&B/BERW/FD d.d. 15 november 1999). ) materiaal voor bewaring aangewezen. Tevens zijn voor bewaring aangewezen die dossiers, die op basis van rapportages van organisaties voor maatschappelijk werk en/of sociale instellingen uitvoerig inzicht geven in de leefomstandigheden van de betrokken personen.
Voor aanvang van de bewerking bestond het archief uit circa 86 meter. Hiervan is ca. 18 meter voor bewaring aangewezen.
Verantwoording van de bewerking
Voor de datering van dit archief is uitgegaan van de periode 1945-1969 omdat het grootste deel van de dossiers in die periode zijn gevormd. Daarom is er bij de naamgeving van het archief gekozen voor het archief van de Medisch Adviseur van het Ministerie van Maatschappelijk Werk, hoewel er dus ook stukken van taakvoorgangers en taakopvolgers in deze inventaris zijn opgenomen.
In het laatste geval betekent dit dat er ook dossiers kunnen zijn, die doorlopen in de tijd of soms in zijn geheel later zijn aangelegd. In een enkel geval zitten er dossiers in deze inventaris, die feitelijk in 1982 aan het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid overgedragen hadden moeten worden.
Wanneer er in de datering van de dossiers een vroeger jaar wordt vermeld, betreft het stukken, die als voorstukken van de dossiers kunnen worden beschouwd. Daarnaast komt het ook voor dat er latere stukken in de dossiers zitten.
Bij het bewerken van de dossiers onder rubriek 4.1, ''Dossiers inzake personen die op enigerlei wijze als oorlogsgetroffenen enz." zijn bij een aantal dossiers alleen kaartjes aangetroffen van tewerkstelling van personen en personen, die in werkkampen c.q. gevangenissen hebben gezeten. Hiervan is een kaartsysteem gereconstrueerd, opgenomen onder inv.nr. 126.
Ordening van het archief
De rubrieksindeling van deze toegang is gebaseerd op de aanwezigheid van drie hoofdseries: scheepsdossiers, vliegtuigdossiers en cliëntendossiers. De belangrijkste serie daarvan, de cliëntendossiers, is onderverdeeld in een vijftal subseries, op basis van artikel 5e van het Archiefbesluit. Toegevoegd is nog een rubriek inzake de inrichting en organisatie van de archiefvormer.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (B). Beperkt openbaar geboortejaar + 110 (vanaf geboortejaar 1910). Geboortejaren ouder dan 1900 zijn in 2011 openbaar geworden. Geboortejaren 1900-1910 worden in 2021 openbaar. Namen in toegang openbaar geboortejaar +100
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Maatschappelijk Werk: Archief Medisch Adviseur, nummer toegang 2.27.09, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, MW / Medisch adviseur, 2.27.09, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
2.27.02 - Inventaris van het archief van het Ministerie van Maatschappelijk Werk, (1936) 1952-1965 (1970)
Jaar StaatsalmanakNaam Medisch Adviseur

Archiefbestanddelen