Terug naar zoekresultaten

2.24.14.01 Inventaris van het fotoarchief (positieven) van Willem van de Poll (levensjaren 1895-1970), 1931-1968

Het archief bestaat uit fotoafdrukken, vervaardigd door de fotograaf Willem van de Poll, betreffende o.a. reisreportages in Europa, het Midden-Oosten (met name Israël) en in Suriname en de Nederlandse Antillen, foto's van leden van het Koninklijk Huis, alsook mode- en reclamefoto's.
Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.24.14.01
Inventaris van het fotoarchief (positieven) van Willem van de Poll (levensjaren 1895-1970), 1931-1968

Auteur

H. Rooseboom, C. Leenen

Versie

14-06-2018

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2009 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Fotocollectie Willem van de Poll, - positieven
Van de Poll / Positieven

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1930-1960

Archiefbloknummer

8005

Omvang

61 inventarisnummer(s)

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

De collectie bestaat uit fotoafdrukken op papier (ontwikkelgelatinezilverdrukken) en uit papieren archiefbescheiden.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Poll, Willem van de
, , 1895-1970

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bestaat uit fotoafdrukken, vervaardigd door de fotograaf Willem van de Poll, betreffende o.a. reisreportages in Europa, het Midden-Oosten (met name Israël) en in Suriname en de Nederlandse Antillen, foto's van leden van het Koninklijk Huis, alsook mode- en reclamefoto's.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Willem van de Poll (13 april 1895 - 10 december 1970) behoort tot de belangrijkste fotografen van zijn generatie. Hij was al in de jaren ’30 – mogelijk al eerder – actief als reportagefotograaf, een specialisme dat in Nederland pas vooral na de Tweede Wereldoorlog beoefend zou worden. De bekendste vertegenwoordigers waren jonger dan Van de Poll: zo werd Cas Oorthuys in 1908 geboren, Carel Blazer in 1911, Emmy Andriesse en Charles Breijer in 1914, Sem Presser in 1917. Het niveau dat Van de Poll in de jaren ’30 bereikte is dan ook niet of nauwelijks door anderen geëvenaard. Zijn werk uit dat decennium is des te belangrijker en interessanter doordat hij als enige of een van de zeer weinigen op zo’n schaal en niveau in het buitenland fotografeerde; het naoorlogse werk wordt wel door anderen geëvenaard.
Van de Poll heeft veel gereisd, zowel voor als na de oorlog. Daardoor zijn er foto’s aanwezig van bijvoorbeeld Polen (1934), IJsland (1934), Egypte (1935), Berlijn (1935) en Parijs (1935). Van de Poll volgde een opleiding in Wenen aan de Graphische Lehr- und Versuchsanstalt, en verrichtte werkzaamheden als politiefotograaf. Hij startte begin jaren twintig een loopbaan als fotojournalist, en heeft medio jaren ’30 enige tijd in Parijs gewoond. Zijn werk werd gedeeltelijk via buitenlandse persbureaus verspreid. Meer dan anderen was Van de Poll een fotograaf die zich buiten de eigen landsgrenzen bewoog, vooral vóór de oorlog. Niet alleen Europa was zijn werkterrein, maar ook de overzeese gebiedsdelen en het Midden-Oosten.
Van de Poll werkte als zelfstandig fotograaf. Hij zal diverse malen als freelancer in opdracht hebben gewerkt, maar was ook in dienst van Philips, het Militair Gezag en Anefo (en mogelijk andere) en was gelieerd aan fotopersbureaus als Schostall (Parijs/Wenen/Milaan), Associated Press (Berlijn) en Black Star (New York). Hij verkocht niet alleen zijn foto’s aan tijdschriften en persbureaus, maar maakte er ook kant en klare artikelen van, bestaande uit tekst, foto’s en bijschriften van zijn hand.
Van de Poll heeft niet alleen reportagefoto’s gemaakt, maar ook portret-, mode- en reclamefoto’s. Mode- en reclamefotografie werden in Nederland in de jaren ’30 evenmin door velen beoefend. Van de Poll paste de principes van de Nieuwe Fotografie geregeld toe (diagonalen, lage standpunten, etc.) en was aanvankelijk dus niet alleen in zijn onderwerpskeuze, maar ook in zijn esthetica een moderne fotograaf. De portretten zijn daarentegen vrij conventioneel.
Hij is gehuwd geweest met Gezina Sanders, met wie hij twee kinderen kreeg, en met Nell Langlais en Hildegard Eschen. Gedurende zijn laatste levensjaren heeft hij in Zwitserland gewoond.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het fotoarchief is door Van de Poll zorgvuldig beheerd. Om het te kunnen exploiteren heeft hij het ontsloten door middel van een - incompleet - kaartsysteem. De afdrukken van de foto's heeft hij op onderwerp en per land geordend.
Bij de verhuizing naar Zwitserland kwam het fotoarchief ook daar terecht. Na het overlijden van zijn vrouw Hildegard in 1972 komt het archief in het bezit van een nicht van Hildegard, Eva Numann-Katzenstein. Zij brengt het archief weer terug naar Nederland en brengt het in 1988 onder bij het Film- en Fotoarchief van de Rijksvoorlichtingsdienst in Den Haag, in 1993 gevolgd door een aanvulling.
In december 1996 heeft de Rijksvoorlichtingsdienst haar gehele historische fotocollectie overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, waaronder het archief van Van de Poll. In augustus 1998 heeft mevrouw Numann-Katzenstein ermee ingestemd dat het gehele fotoarchief, met alle rechten daaraan verbonden, in eigendom aan de Staat der Nederlanden is overgegaan en in beheer komt bij het Algemeen Rijksarchief, thans Nationaal Archief.
De verwerving van het archief
Het archief is door schenking verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het archief Van der Poll, dat uit negatieven, afdrukken en documentatie bestaat, is ook een van de belangrijkste fotocollecties van het NA. Onder de circa 30.000 afdrukken bevinden zich vele dubbele afdrukken en een bescheiden aantal moderne afdrukken van glasnegatieven (waarvan - soms - ook originele afdrukken aanwezig zijn) en een klein aantal foto's die door anderen gemaakt zijn. In doos 28, map Modellen, bijvoorbeeld zitten moderne afdrukken van glasnegatieven, terwijl originele afdrukken (vintageafdrukken) van dezelfde negatieven in doos 36 zitten. In doos 21, map Bevrijding, zitten 3 afdrukken van Sem Pressers foto van de onderhandelingen in Hotel De Wereld in Wageningen (mei 1945, HL 2785), waarvan één met stempel Van de Poll.
Van de Poll kan een ‘omnivoor’ genoemd worden. Gevolg is dat niet al zijn werk even interessant is, maar er zitten vele goede foto’s in zijn collectie en het gemiddelde niveau is hoog. Slechts een klein deel van zijn opnamen is in Nederland gemaakt.
Uit de periode 1940-1945 zijn zeer weinig foto's aanwezig.
Verantwoording van de bewerking
In 2008 en 2009 is het archief bewerkt in het kader van het programma Beelden van de Toekomst. Na digitalisering van de negatieven die tot het archief van Van de Poll behoren, zijn de beschrijvingen van de foto's in een database ingevoerd. Waar nodig zijn zij gecorrigeerd en aangevuld, op basis van de informatie die aanwezig is bij de contactafdrukken, in het kaartsysteem en in de documentatie. Het openbare deel van de collectie is in hoge resolutie in de beeldbank van het Nationaal Archief opgenomen.
De series contactafdrukken en positieven zijn globaal beschreven in deze toegang, waarbij gepoogd is een relatie te leggen met de nummers van de negatieven door vermelding van de negatiefnummers.
Ordening van het archief
De losse fotoafdrukken (positieven) zijn op onderwerp geordend, eerst op onderwerp (van ambacht tot zomer, doos 21-36), daarna op land (van Amerika tot Zuid-Europa, doos 37-50). De indeling is echter soms enigszins willekeurig. De dozen 51 en 52 ('diversen') bevatten de niet geordende foto's die eigenlijk in een van de andere dozen thuishoren. De opgeplakte contactafdrukken (doos 6-20) zijn in grote series bijeen gehouden, welke hoofdzakelijk op land geordend zijn.
Het kaartsysteem dat door Van de Poll zelf is aangelegd, is niet eenvoudig te gebruiken. Het geeft een globaal overzicht van de inhoud, maar het vinden van een afdruk (positief) is lastig. Wel kan in de Beeldbank gezocht worden op fotonummer.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is aan beperkingen onderhevig. Er zijn beperkingen krachtens het auteursrecht. Bij de overdracht van het archief zijn van vrijwel de gehele collectie ook de auteursrechten overgedragen aan het Nationaal Archief. Voor een deel van de collectie bestaan er belemmeringen krachtens de auteurswet.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Wegens de slechte staat van de verpakking van het archief is raadpleging van de originele foto's tijdelijk niet mogelijk.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Fotocollectie Willem van de Poll, - positieven, nummer toegang 2.24.14.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Van de Poll / Positieven, 2.24.14.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Bij de bewerking van het archief in het kader van het programma Beelden van de toekomst is het archief in twee deelbestanden opgesplitst. Hiervoor zijn afzonderlijke toegangen beschikbaar:
  • 2.24.14.01 - Fotocollectie Willem van de Poll, - Positieven (deze toegang);
  • 2.24.14.02 - Fotocollectie Willem van de Poll, - Negatieven;
Verwante archieven
Van de Poll heeft niet alleen als zelfstandig fotograaf gewerkt, maar was ook in dienst van Philips, het Militair Gezag en Anefo (en mogelijk andere). Een deel van zijn negatieven is om die reden aanwezig in de Anefo-collecties.
Publicaties Louis Zweers, Willem van de Poll 1895-1970 , Warnsveld 2005