Terug naar zoekresultaten

2.16.91 Inventaris van het archief van de Directie Meetkundige Dienst van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (1765) 1931-1945 (1949)

Het archief van de Directie Meetkundige Dienst bevat archiefbescheiden die van voor de oprichting van de dienst in 1931 zijn. Het betreft vooral stukken over waterpassingen door het gehele Koninkrijk, inclusief uitgevoerde waterpassingen bij Antwerpen. Ook rapporten van landmetingen, rivierkaarten, resultaten van luchtfotogrammetrie en resumptieboeken vormen de inhoud van het archief.Lees meer Lees minder

Download inventaris als PDF Download inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Er is geen specifieke zoekhulp, zie de algemene hulp bij het zoeken in archieven

Beschrijving

Archief Beschrijving van het archief Archiefvorming Inhoud en structuur van het archief Aanwijzingen voor de gebruiker Verwant materiaal Bijlagen

Archief

Titel

2.16.91

Inventaris van het archief van de Directie Meetkundige Dienst van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (1765) 1931-1945 (1949)

Auteur

CAS 625

Versie

10-05-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag

2004 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Meetkundige Dienst

VW / Meetkundige Dienst

Periodisering

archiefvorming: 1931-1945

oudste stuk - jongste stuk: 1765-1949

Archiefbloknummer

W28533

Omvang

; 253 inventarisnummer(s) 8,30 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het

Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directie Meetkundige Dienst

Samenvatting van de inhoud van het archief

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFVORMEND ORGAAN

In 1931 werd de Meetkundige Dienst (MD) als zelfstandig onderdeel van de Rijkswaterstaat opgericht. De landmeetkundige activiteiten van de Rijkswaterstaat bestonden in de periode vóór 1931 uit:

de vervaardiging van de Waterstaatskaart;
de vervaardiging van de Rivierkaart;
de uitvoering van de secundaire waterpassing;
het beheer van instrumenten;
incidentele opmetingen bij de voorbereiding en uitvoering van waterstaatswerken.

De eerste vier activiteiten berustten bij de Algemene Dienst van de Rijkswaterstaat, waar een vaste staf van gespecialiseerde ambtenaren op dit gebied werkzaam was. De incidentele opmetingen werden op ad hoc-basis verricht door bij deze werken betrokken jonge ingenieurs, technisch ambtenaren en opzichters, die echter niet in het vak landmeetkunde gespecialiseerd waren. Met het groter worden van de waterstaatsprojecten kwamen de bezwaren ten aanzien van de bruikbaarheid van de geproduceerde kaarteringen steeds duidelijker aan het licht. Daarom werd in de jaren 1921-1923 ir. W. Schermerhorn ingeschakeld als adviseur bij de aanleg van de Twenthekanalen, waarbij het vooral ging om de verkenning en de berekening van veelhoeks- en driehoeksmetingen in samenwerking met het Kadaster. De metingen zelf werden door de Rijkswaterstaat uitgevoerd. Daarnaast adviseerde Schermerhorn bij de aankoop van instrumenten en de uitvoering van waterpassingen. In 1922 werd ten behoeve van de Gelderse IJssel de driehoeksmeting en de detailmeting uitbesteed aan het jaar daarvoor door Schermerhorn particulier opgerichte Geodetisch Bureau. Dit bureau verrichtte in de periode 1923-1931 vele metingen in opdracht van de Algemene Dienst van de Rijkswaterstaat. Hieruit blijkt wel dat er bij deze organisatie een duidelijke behoefte bestond aan deskundige landmeetkundige bijstand. Schermerhorn maakte gebruik van de inzet van middelbaar personeel, waarvan de theoretische kennis binnen het bedrijf op niveau werd gebracht en dat werd begeleid door ingenieurs. Verder kenmerkte zijn aanpak zich door het systematisch gebruik van moderne instrumenten en methoden. Een belangrijke opdracht voor het Geodetisch Bureau betrof de voorbereiding van de aanleg van Rijksweg 7 van Amsterdam naar Lambertschaag. De bij deze opdracht gevolgde procedure zou later model staan voor de werkwijze van de MD binnen de Rijkswaterstaat en voor de samenwerking met het Kadaster. In 1927 lanceerde Schermerhorn een plan tot oprichting van een centrale meetdienst waarin voor de fotogrammetrie een belangrijke plaats was ingeruimd. Dit idee is uiteindelijk gestrand op het gebrek aan medewerking van verschillende departementen. Als gevolg hiervan legde de hoofdingenieur-directeur in de Algemene Dienst ir. W.F. Stoel in 1929 aan de minister van Waterstaat een plan tot stichting van een meetdienst voor de Rijkswaterstaat voor. Dit plan vond in eerste instantie geen instemming. Toen Schermerhorn voornoemd plan op de vergadering van Hoofdingenieurs-directeuren op 20 juni 1930 toelichtte werd dit alsnog positief ontvangen. Daarna was de weg vrij voor het stichten van de MD van de Rijkswaterstaat, zoals de nieuwe dienst vanaf die tijd officieel werd aangeduid. Formeel was de oprichting van de nieuwe dienst nog niet geregeld en werd er nog gedeeltelijk onder de verantwoordelijkheid van het Geodetisch Bureau gewerkt. De overname van de inventaris van het bureau vond plaats op 21 september 1931. Organisatorisch werd de dienst ondergebracht bij de Directie Algemene Dienst. De dagelijkse leiding werd op 16 oktober 1931 in handen gelegd van de voormalige landmeter van het kadaster J.G. Fortuin, die de rang kreeg van adjunct-hoofdingenieur. Schermerhorn werd als adviseur aan de dienst verbonden, waarvan hij de wetenschappelijke en technische leiding kreeg. Aangezien er van een formele oprichting van de MD geen officiële stukken zijn terug te vinden, wordt voor de oprichtingsdatum uitgegaan van de aanstellingsdatum van Fortuin, 16 oktober 1931. De nieuwe dienst werd ondergebracht in het gebouw voor Geodesie (Kanaalweg 4) van de Technische Hogeschool te Delft.

Periode 1931-1945

In 1932 werden door de Departementen van Financiën en van Waterstaat maatregelen genomen om te komen tot een 'Regeling der Samenwerking' tussen de Landmeetkundige Dienst van het kadaster en de in 1931 opgerichte Meetkundige Dienst. Binnen de organisatie van de Meetkundige Dienst was omstreeks 1938 onderscheid te maken tussen de volgende werkzaamheden:

rivierkaart en Normaal Amsterdams Peil (NAP);
opmetingen ten behoeve van de aanleg en de verbetering van wegen en kanalen;
opnemingen van duinen, wadden, platen e.d. verband houdende met bijzondere studies;
werkzaamheden voor derden.

In de oorlogsjaren raakten de werkzaamheden van de Rijkswaterstaat en dus ook voor de MD aanvankelijk in een impasse. Er werd gezocht naar vervangende werkzaamheden, waaronder de vervaardiging van ruilverkavelingskaarten, de meting en kaartering van cultuurmonumenten door middel van terrestrische fotogrammetrie en het verrichten van een uitgebreide studie omtrent het gebruik van de stereoplanigraaf.

Geschiedenis van het archiefbeheer

Het archief was opgeslagen in de bibliotheek van de Meetkundige Dienst, gevestigd aan de Kanaalweg 3B te Delft, waar deze dienst sinds 1956 was gehuisvest.

De verwerving van het archief

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud

De volgende bestanden waren in 2001 te onderscheiden:

Archiefstukken uit de bibliotheek bevattende documentatie en kopieën (omvang 3,5 meter).
Semi-statisch archief:
Bestand 1931-1980 (omvang 12 meter). Dit bestand werd reeds in 1990 door de CAS bewerkt. Het voldeed echter niet meer aan de normen van het Nationaal Archief. Het gedeelte 1945-1980 is opnieuw bewerkt met de inmiddels gebruikelijke Basis Selectie Documenten (BSD's). Na overleg met het Nationaal Archief werd besloten de archiefbescheiden uit de periode van vóór 1945 te bewerken aan de hand van de onderstaande vernietigingslijst en de te bewaren archiefbescheiden op te nemen in deze klassieke inventaris.

De oudste stukken die in deze toegang zijn opgenomen dateren vanaf 1798 en betreffen voornamelijk waterpassingen van voor de oprichting van de Meetkundige Dienst. Een aantal dossiers zijn om practische redenen niet gesplitst en lopen zodoende door tot na 1945. Wanneer de onderzoeker in deze inventaris gegevens mist raadplege hij het archief van de Meetkundige Dienst, Afdeling Normaal Amsterdams Peil (1797) 1931-1984, toegang 2.16.73.

Selectie en vernietiging

De archiefbescheiden in deze toegang zijn geselecteerd aan de hand van 'De lijst van voor vernietiging in aanmerking komende archiefbescheiden van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, vastgesteld bij beschikking van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk en van de Minister van Verkeer en Waterstaat d.d. respectievelijk 7 maart 1977, MMA/Ar. 189.214 en 14 april 1977, AZK/A 21696'.

Het te vernietigen bestand is na verkregen toestemming afgevoerd conform het rijksoverheidscontract naar Van Gansewinkel Nederland BV en daar op de gebruikelijke manier vernietigd.

Verantwoording van de bewerking

Het bestand van 1931 tot en met 1980 werd reeds eerder in 1990 door de CAS bewerkt.Voor die bewerking werd het geordend op rubriek en op code.

In 2001 werden de archiefbescheiden van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, Meetkundige Dienst, Afdeling DX: (Directiesecretariaat, Post- en Archiefzaken en Bibliotheek) ter bewerking bij de CAS aangeboden.

Het gedeelte 1945-1980 is opnieuw bewerkt met de inmiddels gebruikelijke Basis Selectie Documenten (BSD's). Na overleg met het Nationaal Archief werd besloten de archiefbescheiden uit de periode van vóór 1945 te bewerken aan de hand van de onderstaande vernietigingslijst en de te bewaren archiefbescheiden op te nemen in deze klassieke inventaris.

Ordening van het archief

Het beginjaar van dit archiefblok werd vastgesteld op 1931, het jaar waarin de Meetkundige Dienst als zelfstandig onderdeel van de Rijkswaterstaat werd opgericht. Het eindjaar 1945 werd bepaald door het feit dat voor archiefbestanden die beginnen vanaf dat jaar het Basis Selectie Document (BSD) als selectiemiddel wordt toegepast. Deze bestanden staan beschreven in Institutionele Toegangen (IT's).

De totale omvang van het archief bedroeg 61 meter. Hiervan is ca. 5 meter bewaard uit de periode van vóór 1945 en ca. 8 meter uit de periode van na 1945.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

Volledig openbaar.

Beperkingen aan het gebruik

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Aanvraaginstructie

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

Creëer een account of log in.
Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Meetkundige Dienst, nummer toegang 2.16.91, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, VW / Meetkundige Dienst, 2.16.91, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Afgescheiden archiefmateriaal

Overige archiefstukken van de Meetkundige Dienst

Een deel van het archief van de afdeling Normaal Amsterdams Peil van de Meetkundige Dienst werd in 1988 al aan het Algemeen Rijksarchief (thans Nationaal Archief) te Den Haag overgedragen. Daarin bevinden zich ook gegevens over de waterpassingen en de publicaties van peilmerken en peilhoogten van voor de oprichting van de Meetkundige Dienst. Het oudste stuk is vanaf 1797. Dit bestand, dat pas vanaf de eerste Nauwkeurigheidswaterpassing in 1881 meer compleet is, loopt tot 1985.

Verwante archieven

Het archief van W. Schermerhorn bevat een aantal archiefbescheiden, gerelateerd aan zijn werkzaamheden voor de Directie Meetkundige Dienst. Zie toegang: 2.21.183.74

Bijlagen

Overzicht van geraadpleegde bronnen Een halve eeuw Meetkundige Dienst , een publicatie van de Rijkswaterstaat, Meetkundige Dienst te Delft, oktober 1981. Informatiemap Meetkundige Dienst , een uitgave van de Meetkundige Dienst, afdeling Multimedia, z.d.

Let op!