Terug naar zoekresultaten

2.11.46 Inventaris van het archief van de Stichting Landelijke Bezettingsschade, (1938) 1941-1945 en Stichting Beheer Landbouwgronden, 1946-1982 (1988)

Het archief bevat vergaderstukken, rapporten en jaarverslagen, stukken over de instelling van de SLB en de SBL en de opheffing van de SLB, financiële stukken, schaderegelingen en grondverwervingen, waaronder grondverwervingen in verband met de aanleg van tankwallen en tankgrachten (1943-1945), grondverwervingen i.v.m. de aanleg of uitbreiding van militaire vliegvelden en grondverwervingen i.v.m. de aanleg van militaire begraafplaatsen (vanaf 1945).

Download inventaris als PDF Download inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Er is geen specifieke zoekhulp, zie de algemene hulp bij het zoeken in archieven

Beschrijving

Archief Beschrijving van het archief Archiefvorming Inhoud en structuur van het archief Aanwijzingen voor de gebruiker Verwant materiaal

Archief

Titel

2.11.46

Inventaris van het archief van de Stichting Landelijke Bezettingsschade, (1938) 1941-1945 en Stichting Beheer Landbouwgronden, 1946-1982 (1988)

Auteur

CAS 437

Versie

27-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag

2001 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Landbouw en Visserij: Stichting Landelijke Bezettingsschade en Stichting Beheer Landbouwgronden

Stichting Landelijke Bezettingsschade

Periodisering

archiefvorming: 1941-1982

oudste stuk - jongste stuk: 1938-1988

Archiefbloknummer

L30

Omvang

1081 inventarisnummer(s); 25,30 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het. Een klein gedeelte is gesteld in het.

Nederlands

Duits

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzonderhandschriften. Tevens bevat het archief topografische kaarten.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Landbouw en Visserij, Stichting Landelijke Bezettingsschade (SLB) Ministerie van Landbouw, Stichting tot het Beheeren van Landbouwgronden, later Stichting Beheer Landbouwgronden (SBL)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

Geschiedenis van het archiefvormend orgaan

Op 20 oktober 1941 werd bij notariële akte opgericht de Stichting Landelijke Bezettings-schade (SLB) gevestigd te 's-Gravenhage, ten kantore van het Bureau Ontruiming van het Rijksbureau Voedselvoorziening in Oorlogstijd. De stichting stelde zich ten doel het regelen of behulpzaam zijn bij de regeling en de afwikkeling van landelijke bezettingsschade, volgens aanwijzing van het departement van Financiën. De stichting kon zich bovendien in bepaalde gevallen belasten met het afwikkelen van bezettingsschade aan niet-landelijke onroerende goederen.

Ter bereiking van haar doel was de stichting bevoegd:

onroerende goederen, voor zover het landelijke eigendommen betreft met bijbehorende bedrijfsinventaris, in eigendom te verkrijgen of zodanige goederen in administratie te nemen;
de verkregen onroerende goederen te vervreemden en te bezwaren en zolang zij niet vervreemd zijn, die goederen te beheren;
schulden aan te gaan en over te nemen;
voorschotten te geven op de bijdragen in bezettingsschaden;
alle handelingen te verrichten welke ter bereiking van het doel der stichting nuttig of nodig zijn.

De dagelijkse leiding van de stichting werd gevoerd door een directeur, die werd benoemd, geschorst en ontslagen door het bestuur en aan het bestuur verantwoording verschuldigd was.

De geldmiddelen die nodig waren ter bereiking van het doel verschafte de stichting zich:

door het verkrijgen van rentedragende of renteloze voorschotten uit 's Rijks schatkist;
door de opbrengsten van de door haar in eigendom verkregen goederen;
uit het batig saldo van de in administratie genomen goederen;
door subsidies en dotaties.

Bij besluit van de secretaris-generaal van het departement van Financiën van 30 juni 1943 was de stichting aangewezen als een van de lichamen bedoeld in art. 5 van het Besluit op de Bezettingsschaden, die bevoegd waren bezettingsschaden af te wikkelen door vordering in eigendom op grond van het Algemeen Vorderingsbesluit 1940. Als gevolg van het te verwachten Besluit op de Materiële Oorlogsschaden 1945, zou bovengenoemd besluit van de secretaris-generaal vervallen worden verklaard. Bovendien zou hierbij het Besluit op de Bezettingsschaden vervallen, waardoor de SLB haar reden van bestaan verloor. Daarnaast maakte de wijze van inrichting van het bestuur voortbestaan in de toenmalige vorm ongewenst.

Rechtstreekse verkrijging in eigendom van onroerende goederen en het beheer daarvan door de staat, vertegenwoordigd door de Rijks Dienst Landbouwherstel, moest om praktische redenen voorkomen worden.

Zodoende werd bij beschikking van de minister van Financiën van 17 mei 1946 (nr. 208) de SLB opgeheven.

Bij akte van 28 maart 1946 werd in het leven geroepen de "Stichting tot het Beheeren van Landbouwgronden" (SBL), gevestigd ten kantore van de Rijksdienst voor Landbouwherstel, met als doelstelling het beheren, herstellen en verbeteren van landbouwgronden en de daarbij behorende opstallen, voor zover en gedurende de tijd, dat deze als gevolg van oorlogs-omstandigheden of ten behoeve van het herstel of de verbetering aan hun normale bestemming zijn of worden onttrokken en om te voorkomen dat de gronden een bestemming zouden krijgen in strijd met het algemeen belang.

In 1958 werd de naam van de stichting veranderd in Stichting Beheer Landbouwgronden (SBL), gevestigd te Utrecht, ten kantore van de Cultuurtechnische Dienst. De dagelijkse leiding werd gevoerd door een directie, benoemd, geschorst en ontslagen door het bestuur. In 1960 werden de statuten nogmaals aangepast waarbij de voorzitter of de plaatsvervangend voorzitter de stichting in en buiten rechte vertegenwoordigde.

Omstreeks 1977 waren er een aantal redenen om de statuten opnieuw aan te passen:

Het besluit van de minister van Landbouw en Visserij om de SBL met de ten uitvoerlegging van de regeling betreffende de beheersovereenkomsten te belasten;
Het besluit van de regering om de aankoop van landbouwgronden ten behoeve van reservaatsvorming te doen geschieden door de SBL;
De nieuwe wettelijke bepalingen ten aanzien van stichtingen in het nieuwe Burgerlijk Wetboek;
De veranderde positie van voor overheidsstichtingen werkzame personen op grond van de nieuwe Pensioenwet en de opvattingen van de pensioenraad terzake.

Volgens de op 26 mei 1977 vastgestelde statuten had de stichting als doel: bevordering van het uit oogpunt van algemeen belang meest gewenste gebruik van grond. Daarnaast was de stichting belast met de uitvoering van de Beschikking beheersovereenkomsten. Deze beschikking bevat de uitgangspunten voor het stelsel van beheerregelingen, waarbij boeren in zogenaamde beheer- en reservaatgebieden door het afsluiten van beheerovereenkomsten een vergoeding ontvangen voor het mede op doeleinden van natuur- en landschapsbeheer richten van de agrarische bedrijfsvoering. Andere taken van de SBL betroffen de uitvoering van de Grondbankregeling en de Bergboerenrichtlijn.

Als gevolg van een gewijzigde opzet als neergelegd in de Wet Agrarisch Grondverkeer, werd de SBL per 1 januari 1983 opgeheven en werden alle taken overgenomen door het Bureau Beheer Landbouwgronden.

Overzicht van bestuursleden

Overzicht van voorzitters
1946-1951	ir. C. Staf
1951-1961	ir. A.W. v.d. Plassche
1961-1971	ir. J.W. Wellen
1971-1976	ir. S. Herweijer
1976-1983	dr. W.M. Otto

Overzicht van secretarissen
1946-1950	mr. G van Setten
1950-1954	A.C.M. Deurloo
1954-1955	mr. H.C.P. Korte
1956-1958	A.C.M. Deurloo
1959-1971	ir. S. Herweijer
1971-1976	ir. J.M. Koopman
1976-1980	drs. G. van der Lely
1980-1983	K. Wassenaar

Overzicht van directeuren
1946	ir. J. Sevenster
	ir. J.W. Hudig
1946-1952	ir. S. Herwijer
1952-1956	mr. R.A. v.d. Wall Bake
1956-1971	ir. S. Herwijer
1971-1976	ir. J.M. Koopman
1976-1980	drs. G. van der Lely
1980-1983	K. Wassenaar

Voor een overzicht van leden en adviserende leden, zie inventarisnummer 55.

Geschiedenis van het archiefbeheer

Het archief was ingedeeld volgens een code gebaseerd op de uit te voeren taken van de betreffende stichtingen. De dossiervorming geschiedde per object en daarbinnen facetsgewijs. Daar waar bij de administratie de behoefte werd gevoeld voor een andere indeling werd deze gevolgd.

Het archief werd herhaalde malen verplaatst en omgedoosd, wat de conditie van de archiefbescheiden geen goed heeft gedaan.

De verwerving van het archief

Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud

Alle bezettingsschade moest bij het Bureau van de Algemeen Gemachtigde voor de Oorlogs- en Defensieschade worden aangemeld. De niet-agrarische gevallen werden door de verschillende Schade-enquêtecommissies behandeld.

De agrarische gevallen kwamen bij de SLB terecht. De archiefbescheiden bevatten gegevens over vorderingen, gedaan door de Duitsers tijdens de oorlogsperiode, ten behoeve van het aanleggen van vliegvelden, kampen voor gedetineerden en voor personeel van vliegvelden, tankgrachten en -vallen en het onder water zetten van land. Voor deze vorderingen werden door de Duitsers aan de benadeelden geen vergoedingen betaald.

Verder bevat het archief bescheiden over de volgende zaken:

de overgave van vorderingen gedaan door de SLB aan de SBL;
vorderingen gedaan door de SBL ten behoeve van herstelwerkzaamheden, het herinrichten en het opheffen van vliegvelden;
het vorderen van grond en de ruilverkaveling als gevolg van herstelwerkzaamheden van aangelegde tankvallen en -grachten en onderwaterzetting;
het vorderen van grond voor de aanleg van militaire begraafplaatsen.

In de dossiers bevinden zich veel kaarten, die een overzicht geven van de vorderingen die zijn gedaan tijdens en na de oorlog.

Verantwoording van de bewerking

In 1995 zijn de archieven geïnventariseerd door A.A. Freichmann van de afdeling Informatievoorziening Centraal Archief van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, waarbij een groot deel van het archief voor vernietiging werd aangewezen. Na deze inventarisatie werd het archief geplaatst in de archiefbewaarplaats van de Dienst Landinrichting en Beheer Landbouwgronden te Utrecht.

De inventaris loopt van algemeen naar bijzonder, waarbij de indeling van het taakgedeelte conform het takenpakket van de betreffende stichtingen is ingedeeld.

Het in eerste instantie voor vernietiging aangewezen gedeelte is nu ook weer opgenomen in de inventaris en alleen de specifiek dubbelen zijn opnieuw voor vernietiging aangewezen.

De namen bij persoonsdossiers zijn om privacy redenen weggelaten. Alleen de beginletters van de eerste en de laatste achternaam zijn bij de betreffende dossiers genoemd.

Ordening van het archief

De omvang van het archief bedraagt 28,12 meter.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

Deels openbaar, deels beperkt openbaar (A).

Beperkingen aan het gebruik

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Het archief kent geen materiële beperkingen.

Aanvraaginstructie

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

Creëer een account of log in.
Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Landbouw en Visserij: Stichting Landelijke Bezettingsschade en Stichting Beheer Landbouwgronden, nummer toegang 2.11.46, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Stichting Landelijke Bezettingsschade, 2.11.46, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Overzicht van voorzittersOverzicht van secretarissenOverzicht van directeuren