Terug naar zoekresultaten

2.16.79 Inventaris van het archief van de Rijkspostspaarbank [1881-1985] en de Postcheque- en Girodienst [1917-1985]

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.16.79
Inventaris van het archief van de Rijkspostspaarbank [1881-1985] en de Postcheque- en Girodienst [1917-1985]

Auteur

AZN/A&L/Registreren & Archiveren, Amsterdam

Versie

20-09-2019

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1995 (c)

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Rijkspostspaarbank (RPS) en Postcheque- en Girodienst (PCGD)
RPS en PCGD

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1881-1985

Archiefbloknummer

W28506

Omvang

; 504 inventarisnummer(s) 25,10 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Rijkspostspaarbank (1881-1985) Postcheque- en Girodienst (1917-1985)
Sassen, A.P.Th.

Samenvatting van de inhoud van het archief

In 1881 richt de overheid de Rijkspostspaarbank op om sparen onder brede lagen van de bevolking te stimuleren. In 1918 wordt de Postcheque- en Girodienst opgericht, waarmee het eerste girale betalingssysteem ontstaat. Beide instellingen vallen onder het staatsbedrijf PTT. Vanaf 1986 vormen zij samen de geprivatiseerde Postbank. Het archief bevat onder meer stukken betreffende beleidsontwikkeling, algemeen beheer, toetsing van het gevoerde beheer en taakuitoefening, het beleggingsbeleid ten aanzien van ingelegde gelden, ondersteuning en optimalisering van bedrijfsprocessen, ontwikkeling van nieuwe spaarvormen en vormen van betalingsverkeer voor de rekeninghouders, zoals Eurocheques en thuisbankieren, alsmede ontwikkeling van kredietvormen en overige producten en dienstverlening. Verder bevinden zich in het archief stukken met betrekking tot marketingactiviteiten, internationaal giraal betalingsverkeer en samenwerking met buitenlandse girodiensten, en naamlijsten van rekeninghouders.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
In het rapport "De gelddiensten bekeken", samengesteld door de ING, is de geschiedenis van de RPS en de PCGD uitvoerig beschreven in Hoofdstuk 2 "Institutioneel overzicht". Zie ook de daarbij gebruikte literatuurlijst (bijlage V).
Geschiedenis van het archiefbeheer
Rijkspostspaarbank
Vanaf 1881 werd er bij de RPS een centrale administratie gevoerd waar alle ingekomen en uitgaande stukken, ontvangen en opgemaakt door de directeur, werden geregistreerd. Dit komt tot uiting in de spaarzame archiefstukken die er uit die periode zijn overgebleven. Het gehanteerde stelsel geeft elk jaar een uniek nummer, beginnend met het oprichtingsjaar 1881 (1881 = 1, 1882 = 2, etc.). Dit geldt zowel voor de ingekomen stukken als voor de uitgaande. Elk stuk krijgt daarbij zijn eigen unieke, doorlopende nummer. Sommige (interne) stukken krijgen ook nog een afdelingskenmerk (nummer of letter). Dit is het zogenaamde rubriekenstelsel.
Deze registratiemethode wordt tot ca. 1950 gehanteerd. Na 1950 werden de werkzaamheden uitgebreid en zal er daardoor gekozen zijn voor een meer decentrale administratie.
Vanaf 1978 is er waarschijnlijk een classificatiecode gebruikt, namelijk een van de PTT, die speciaal voor de Gelddiensten is ontwikkeld.
Postcheque- en Girodienst
De PCGD heeft vanaf 1917 een centrale administratie die de ingekomen en uitgaande stukken een doorlopende nummering geeft en ze daarbinnen per dossier een classificatiecode geeft. Deze code staat alleen op de minuten en niet op de ingekomen stukken. De nummering gaat bij elk nieuwe jaar door totdat men ineens weer bij nul begint. Deze vorm van registreren gaat, ook na de decentralisatie, nog door tot 1978. Na 1978 worden er diverse registratie- en classificatievormen door elkaar gebruikt.
Samenvoeging van de archieven
De archieven van de RPS en de PCGD zijn na de verzelfstandiging van de Postbank N.V. bij elkaar gevoegd. Het overgrote deel van de archieven was niet geschoond en niet geselecteerd en bevatte daardoor veel doublures en kopieën. Ook waren de archieven nauwelijks toegankelijk.
De toenmalige archiefafdeling van de Postbank N.V. heeft een nieuwe archiefcode ontwikkeld en deze met terugwerkende kracht toegepast op de RPS- en PCGD-archieven.
De Postbank N.V. heeft, conform artikel 10 van de Postbankwet 1985, de verplichting om de archieven van haar rechtsvoorgangers in goede en geordende staat over te brengen naar de Rijksarchiefdienst (RAD). In de periode 1881-1985 waren de rechtsvoorgangers van de Postbank N.V., de Rijkspostspaarbank (RPS) en de Postcheque- en Girodienst (PCGD) overheidsinstellingen en in die zin zijn hun archieven eigendom van het rijk.
In september 1993 werd de projectgroep Overbrenging PCGD en RPS Archieven - OPERA - in het leven geroepen met als doel "Het realiseren van de overbrenging naar de RAD van archiefbescheiden van de RPS en PCGD, de rechtsvoorgangers van de Postbank N.V.".
Op 22 december 1994 is de overeenkomst tussen de Staat der Nederlanden en de Postbank N.V. ondertekend, waarin de overbrenging van bovengenoemde archieven naar de RAD is bekrachtigd.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
De archieven zijn niet volledig. In de loop van de tijd is er veel uit vernietigd. Van de vernietiging zijn echter geen lijsten gevonden.
Uit de beginperiode van de RPS zijn bijvoorbeeld bijna geen stukken bewaard gebleven. Over het geheel genomen zijn er veel hiaten.
Selectie en vernietiging
De archieven zijn geselecteerd met behulp van het rapport "De gelddiensten bekeken", welke is samengesteld door de ING. Hierin zijn de handelingen en taken van de RPS en de PCGD middels een institutioneel onderzoek beschreven in een handelingenlijst. Aan de hand van deze handelingenlijst is een selectie-instrument samengesteld waarin de handelingen zijn gewaardeerd.
De archieven van de RPS en de PCGD, ca. 1500 strekkende meter, zijn middels het Basisselectiedocument (BSD), zoals die is gedefinieerd in het rapport "De Gelddiensten bekeken", geselecteerd.
Bij overbrenging bedraagt de omvang van het archief 28 strekkende meter.
Aanvullingen
Tussen de Rijksarchiefdienst en de Postbank N.V. is naar aanleiding van de overbrenging het volgende overeengekomen:
  • De archiefbescheiden die de voorbereiding van de verzelfstandiging van de Rijksdiensten, de RPS en de PCGD, tot de Postbank N.V. betreffen, zullen in 2011 worden overgedragen aan de Algemene Rijksarchivaris op dezelfde condities als in de overeenkomst tussen de Postbank N.V. en de Staat der Nederlanden op 22 december 1994, is bepaald.
  • Ten aanzien van de in de inventaris genoemde archiefbescheiden onder inventarisnummer 249 worden deze archiefbescheiden over de Tilburgsche Hypotheekbank in het ING-archief opgeslagen en in het jaar 2020 aan de RAD overgedragen.
Verantwoording van de bewerking In overleg met de Rijksarchiefdienst is ervoor gekozen om de archieven middels de methode van institutioneel onderzoek, welke door de Projectorganisatie Invoering Verkorting Overbrengingstermijn (PIVOT) is ontwikkeld, te bewerken. De projectgroep OPERA heeft een projectplan samengesteld ( Opgenomen als bijlage bij de overeenkomst tussen de Staat der Nederlanden en de Postbank N.V. van 22 december 1994. ) waarin de randvoorwaarden, de projectstappen en de planning zijn vastgelegd.
In deze inventaris zijn de archieven van de RPS en de PCGD beschreven. De oorspronkelijke ordening van de archieven (voor zover aanwezig) is bij de selectie geheel losgelaten.
De neerslag van de met een O (overbrengen) gewaardeerde handeling is beschreven en toegankelijk gemaakt in deze inventaris. Hierin is elke handeling van de RPS en de PCGD een rubriek. Zo zijn er 17 handelingen, genummerd in de rubrieken A.1-A.17.
Bij de neerslag van de met NO (niet overbrengen) gewaardeerde handelingen is eerst gekeken of deze voldeed aan de uitzonderingen, genoemd op pagina 58 van het rapport 'De gelddiensten bekeken', alvorens de neerslag daadwerkelijk te vernietigen.
Bij twee handelingen die met NO zijn gewaardeerd is deze waardering omgezet in O. Deze stukken leveren een bijdrage aan de reconstructie van het handelen van de diensten in relatie met de Nederlandse samenleving.
Dit geldt voor de handelingen 27 en 58 in het rapport en zijn in deze inventaris opgenomen als de rubrieken A.6 en A.15 (inventarisnummers 266 en 394-419).
Elke rubriek is, mits daarvan archief aangetroffen, op twee manieren onderverdeeld:
  • in RPS, PCGD of PCGD/RPS
  • in Algemeen en Bijzonder
De onderverdeling RPS, PCGD en PCGD/RPS is gemaakt omdat er drie administraties zijn gevoerd; de RPS vanaf 1881 tot de integratie (1977 ( Zie pagina 30 van het rapport "De gelddiensten bekeken". ) ), de PCGD vanaf 1917 tot de integratie en de PCGD/RPS vanaf de integratie tot 1986.
De jaartallen van archiefstukken onder deze subrubrieken komen niet geheel overeen met bovengenoemde data omdat archiefstukken zich niet door integratie laten scheiden.
De onderverdeling Algemeen en Bijzonder is gemaakt om een onderscheid te maken in stukken die een algemeen karakter hebben, zoals notulen en algemene correspondentie én stukken die vanuit hun bijzondere karakter een bijdrage leveren aan het produkt dat voortkomt uit de handeling.
De stukken onder B, Gedeponeerd archief, zijn ontvangen en opgemaakt door A.P.TH. Sassen, van 1881-1909 directeur van de Rijkspostspaarbank.
Hiervan zijn geen handelingen gedefinieerd omdat Sassen deze niet verrichtte in zijn functie als directeur, maar als persoon met kennis van zaken omtrent de bank- en verzekeringsbranche. Gezien het belang van de stukken zijn ze opgenomen in de inventaris.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Rijkspostspaarbank (RPS) en Postcheque- en Girodienst (PCGD), nummer toegang 2.16.79, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, RPS en PCGD, 2.16.79, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen