Terug naar zoekresultaten

1.05.13.01 Inventaris van de archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba, 1709-1828 (1869)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

1.05.13.01
Inventaris van de archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba, 1709-1828 (1869)

Auteur

R. Bijlsma, E. Hoogendijk, T. van der Lee

Versie

04-12-2024

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1994 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

St. Eustatius, St. Maarten en Saba: Oude Archieven tot 1828
St. Eustatius, St. Maarten en Saba tot 1828

Periodisering

archiefvorming: 1709-1828
oudste stuk - jongste stuk: 1709-1869

Archiefbloknummer

155

Omvang

651 inventarisnummer(s) 31,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in heteen deel ook in het
Nederlands
Engels

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Beaujon en Zoon, Firma Anth Boekhouder-Generaal van St. Eustatius en Saba Commandeur en Raden van St. Maarten Commandeur van St. Maarten en Saba Commandeur van St. Maarten ((1705-1786)) Commissaris der Venduën van St. Eustatius Commissarissen van Kleine Zaken op St. Maarten Engels Bestuur van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Engelse Acting-Governor van St. Maarten en Saba Engelse Commandant en Raden van St. Eustatius Engelse Commandant en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Engelse Commandant en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten, Secretaris fungerend als Notaris Engelse Commandant en Raden van St. Eustatius, Secretaris fungerend als Notaris Engelse Gouverneur en Raden van St. Eustatius Engelse Gouverneur en Raden van St. Eustatius, Secretaris fungerend als Notaris Engelse Kerkelijke Gemeente te St. Eustatius Engelse Kerkelijke Gemeente te St. Maarten Frans Bestuur van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Franse Civiele Gouverneur en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Franse Civiele Gouverneur en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten, Secretaris fungerend als Notaris Franse Gouverneur van St. Maarten Gouverneur ad interim en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Gouverneur ad interim en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten, Secretaris fungerend als Notaris Gouverneur en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Gouverneur en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten, Secretaris fungerend als Notaris Gouverneur van St. Eustatius Gouverneur van St. Eustatius, Secretaris fungerend als Notaris Gouverneur van St. Eustatius, St. Maarten en Saba Gouverneur van St. Eustatius, St. Maarten en Saba, Secretaris fungerend als Notaris Gouverneur van St. Maarten en Saba Hervormde Gemeente te St. Eustatius Hervormde Gemeente te St. Maarten Hof van Justitie van St. Eustatius, St. Maarten en Saba Hof van Politie van St. Eustatius, St. Maarten en Saba Kapitein-Commandant en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten Kapitein-Commandant en Raden van St. Eustatius, Saba en St. Maarten, Secretaris fungerend als Notaris Magazijnmeester van St. Eustatius en Saba Ontvanger van de Inkomende en Uitgaande Rechten van St. Eustatius Ontvanger van de Inkomende en Uitgaande Rechten van St. Maarten Ontvanger-Generaal van St. Eustatius President van de Raad van Politie van St. Maarten Raad van Justitie van St. Eustatius Raad van Justitie van St. Maarten Raad van Justitie van St. Maarten en Saba Raad van Politie en Justitie van Saba Raad van Politie van St. Eustatius Raad van Politie van St. Maarten Raad voor Administratie van het Pensioenfonds voor Ambtenaren in de Nederlandse Westindische Koloniën te St. Eustatius Raden van St. Maarten Secretaris-Vendumeester van St. Maarten Vendumeester van Saba Vendumeester van St. Eustatius Vice-Commandant van Saba Vice-Commandeur en Raden van St. Maarten ((1705-1781)) Vice-Commandeur en Raden van St. Maarten ((1785-1786)) Wees- en Desolate Boedelkamer van St. Maarten Wees- en Onbeheerde Boedelkamer van St. Eustatius Wees- en Onbeheerde Boedelkamer van St. Maarten

Samenvatting van de inhoud van het archief

De belangrijkste archiefvormers van dit archief waren de bestuurders, zowel in Nederlandse, Engelse, als ook Franse dienst. Onder Nederlandse overheersing stond er een Commandeur aan het hoofd die met zijn Raad "alles diende te verrichten, dat in het belang was van het land en de ingezetenen." Tijdens de periode van Engelse overheersing op Sint Eustatius in 1781 zijn alle bestuursarchieven van voor dat jaar vernietigd. Ook op Sint Maarten zijn door diverse calamiteiten de oudere archieven veelal verloren gegaan.
De oud-archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba bevatten stukken van diverse instellingen, onder meer de archieven van de Gouverneur, de Vice-Commandeur, de Raad van Politie, de Raad van Justitie, de Administratie der Financiën, de Burgerlijke Stand, maar ook het archief van de Magazijnmeesters, Vendumeesters, de militaire commandant en het archief van de Wees- en onbeheerde boedelkamers op St. Maarten en St. Eustatius.
Daarnaast bevat het archief ook gedeponeerde stukken zoals het archief van koopmanshuis Beaujon en zoon op St. Eustatius en enkele kerkelijke archieven van de Anglicaanse kerk op St. Eustatius en de Nederduitse Gereformeerde kerk op St. Maarten.
Tot de stukken behoren notulen van vergaderingen, resoluties, correspondentie, secretariële en notariële protocollen, zeeprotesten, rekesten met daarop genomen beslissingen en ook gerechtsrollen en vonnissen. Het archief bevat ook vrijbrieven (manumissies) betreffende het officieel vrijkopen of vrijgeven van slaven.

Archiefvorming

Geschiedenis van het archiefbeheer
De archieven van St. Eustatius tot 1828 zijn slechts vanaf december 1781 bewaard gebleven. Tijdens de bezetting door de Engelsen in het jaar 1781 vernielden deze de bestuursarchieven. ( NA Oud-Archief Sint Eustatius. inv. nr. 122 nr. 9 (notariële akte, opgemaakt door de secretaris Ouckama, dd. 10 december 1781). ) In 1772 waren reeds door een orkaan de "secretarie papieren van voorige jaaren genoegzaam in 't geheel vernielt". ( NA WIC, inv. nr. 329 (brief van secretaris Le Jeune, dd. 20 augustus 1776). ) De kerkelijke archieven van St. Eustatius van voor 1781 bleven gespaard. Hoewel de archieven van St. Maarten tot 1828 meer intact bewaard zijn gebleven dan die van St. Eustatius, zijn ook in deze archieven vernielingen aangericht. In februari 1810 werd door de Engelsen in het secretarie-archief huisgehouden. ( NA Oud-Archief Sint Maarten (OASM), inv. nr. 329 p. 16 (notulen van de Raad van Politie, dd. 19 februari 1810). ) Ook tijdens de orkaan van september 1819 zijn documenten verloren gegaan. Reeds in augustus 1792 was het oud-archief van de Burgerlijke Stand door een orkaan vernietigd. ( NA OASM, inv. nr. 271 fo. 199; 302vo-303 (notulen van commandeur en raden van resp. 21 augustus 1792 en 19 maart 1795). ) In 1915 ontving de oud-hoofdcommies van het Algemeen Rijksarchief Th. Morren van de minister van Koloniën de opdracht om in overleg met de gouverneurs van Suriname en Curaçao de overbrenging en het transport van de archieven van vóór 1816 naar Nederland daar ter plaatse voor te bereiden en de daarvoor in aanmerking komende bescheiden te doen gereedmaken. In een brief van maart 1916 bericht Morren aan de Algemeen Rijksarchivaris Fruin dat hij van Curaçao op weg is naar de Bovenwindse eilanden. Hij verwachtte daar blijkbaar niet veel te vinden gezien zijn uitlating: "de oogst zal niet groot zijn". ( NA Archief van het Algemeen Rijksarchief inv. nr. 176 (ingekomen brief van Morren, dd. maart 1816 onder nr. 359). ) Uit de correspondentie van de Algemeen Rijksarchivaris met het ministerie van Koloniën valt op te maken, dat Morren alleen op St. Maarten is geweest. Het is niet duidelijk of hij zich ook daadwerkelijk ter plekke met de archieven van St. Eustatius en Saba heeft beziggehouden. Er bestaat slechts een proces-verbaal, dd. 28 april 1916, van de door de Gezaghebber van St. Maarten A.J.C. Brouwer aan Morren overgedragen archiefbescheiden (een lijst met 231 inventarisnummers) van St. Maarten. Dit stuk, dat alleen door de gezaghebber van St. Maarten is ondertekend, zou door Morren na terugkeer in Nederland bij de overdracht van de archieven aan het Algemeen Rijksarchief worden gesigneerd. ( Idem, inv. nr. 180 (ingekomen brief van de minister van Koloniën, dd. 1 maart 1917; met bijlagen (proces-verbaal en lijst), onder. nr. 183). ) Door het overlijden van Morren in het toenmalige Nederlands Indië heeft geen ondertekening plaats kunnen vinden. Kennelijk zijn tussen 1916 en 1935 druppelsgewijs de archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba naar Curaçao overgebracht met de bedoeling die t.z.t, naar Nederland te verschepen. In de periode van 1917 tot 1920 arriveerde het merendeel van de archieven van de Westindische eilanden tot 1816 in twee gedeelten via Curaçao op het Algemeen Rijksarchief. In de loop van 1920 werd een eerste aanzet tot het inventariseren van deze archieven gegeven. Mr. R. Bijlsma van de Eerste Afdeling belastte zich met de inventarisatie van de archieven van St. Eustatius en Saba; de volontaire Mr. Gey van Pittius ordende en inventariseerde de archieven van St. Maarten. Nog in dat zelfde jaar kwamen plaatsingslijsten tot 1816 gereed. Aangezien op dat moment de archieven van St. Eustatius en St. Maarten over de periode 1816 tot 1828 nog niet waren overgebracht, werd besloten om deze lijsten voorlopig niet in druk te laten verschijnen. ( VROA 1920 II p. 15 (157). ) De archieven van 1816 tot 1828 werden eind 1923 vanuit Curaçao naar het Algemeen Rijksarchief overgebracht. De inventarisatie van dat gedeelte werd in 1924 door Bijlsma met assistentie van de hoofdcommies E. Hoogendijk voltooid en nog in hetzelfde jaar gepubliceerd. ( VROA 1924 I p. 32. )
De supplement-inventaris op de nagekomen archieven, betrekking hebbend op de periode tot 1828, is vermoedelijk van de hand van E. Hoogendijk. De archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba (1828-1846), voor zover deze zijn overgebracht - en dat is voor het kleinste gedeelte - , zijn ca. 1931/1932 ook door E. Hoogendijk geinventariseerd.
De archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba tot 1846 werden tussen 1917 en 1931 in gedeelten via Curaçao naar Nederland overgebracht. De overbrenging was mogelijk geworden door de Koninklijke Besluiten van respectievelijk 1915 (betreft archivalia tot 1816); 1919 (betreft archivalia tot 1828) en 1930 (betreft archivalia van 1829 tot 1846). ( Staatsbladen (1915) nr. 519; (1919) nr. 469; (1930) nrs. 165, 166. )
Het archief is bij Koninklijk Besluit of ministeriële beschikking overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
Bijlsma en Hoogendijk hebben de instellingen die de archieven hebben gevormd tot grondslag van hun inventaris genomen. Die indeling is gehandhaafd. Het besluit om de oude inventarisnummering te handhaven en de supplement-inventarisnummers tussen de oude inventarisnummers te plaatsen, heeft tot gevolg dat de nieuwe inventaris een ietwat rommelige indruk zal maken en - qua gebruiksvriendelijkheid - niet zo zal uitblinken. Bij hernummering echter zou het gehele archief moeten worden overgepakt.
De werkzaamheden bestonden - aansluitend bij de inventarisatie van het oud-archief Curaçao - uit het ordenen van losse stukken, het terugbrengen op hun oorspronkelijke plaats van "verdwaalde" archiefstukken, het foliëren van de archivalia ter voorbereiding van de verfilming en het maken van inleidingen bij de verschillende afdelingen. Bij de ordening van de inv. nrs. 207-209 (boedelpapieren), 281 (ingekomen brieven), 30.1 (processtukken) en 32 (boedelpapieren) werden respectievelijk de namen van erflaters, afzenders en procederende partijen vermeld. Indices op persoons-, geografische- en scheepsnamen en die op de inventarisnummers vergroten de toegankelijkheid van de archieven.
De oude nummering van de verschillende inventarissen is gehandhaafd. De invoeging van de inventarisnummers van de supplementen op de archieven van St. Eustatius, Saba en St. Maarten bij de desbetreffende afdelingen brengt hier en daar een rommelige nummervolgorde mede. Een index op de inventarisnummers kan de gebruiker tot nut zijn. De enkele losse stukken van na 1845 die niet op een verantwoorde wijze ondergebracht konden worden bij één van de afdelingen, zijn aan het eind opgenomen onder het hoofd "Gedeponeerde Stukken". Naast de algemene inleiding zijn institutionele gegevens te vinden in deelinleidingen per archiefvormer.
Ordening van het archief De archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba tot 1828 zijn in één inventaris gebundeld. Bijlsma splitste de inventaris in drie hoofdafdelingen, op grond van de bestuursstructuur van de drie eilanden (A. Het oud-archief van St. Eustatius, B. Het oud-archief van St. Maarten en C. Het oud-archief van Saba). Hij motiveerde deze indeling als volgt: "Dit is geschied, omdat de besturen op de eilanden St. Martin en Saba nagenoeg de geheele periode. waarover de archieven loopen, aan het bestuur van St. Eustatius ondergeschikt zijn geweest; een uitzondering vormt slechts het tijdperk 1802-1816, waarin evenwel nog het bestuur op Saba ondergeschikt was aan dat op St. Martin" . ( Bijlsma (1924 I) p. 99. )
Soms werd de administratie ook na de caesuur van 1828 (in werking treding van de regeringsreglementen van 1828 voor de Bovenwindse eilanden) nog een aantal jaren op de oude voet voortgezet. In die gevallen werd het eindjaartal tussen ronde haakjes (1832), (1834), (1839), achter het desbetreffende jaar 1828 geplaatst. Deze methode blijkt echter door Bijlsma niet in alle voorkomende gevallen te zijn toegepast. Ook gebeurde het dat dergelijke registers - ten onrechte - geplaatst werden in de archieven van St. Eustatius en St. Maarten na 1828, zoals in het geval van het archief van de Raad van Administratie voor het Pensioenfonds van St. Maarten (V.F.3).

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, St. Eustatius, St. Maarten en Saba: Oude Archieven tot 1828, nummer toegang 1.05.13.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, St. Eustatius, St. Maarten en Saba tot 1828, 1.05.13.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
In de archieven van de Westindische Compagnie op het Nationaal Archief te Den Haag - voornamelijk in dat van de tweede Westindische Compagnie - bevinden zich vele documenten betreffende de eilanden St. Eustatius, St. Maarten en Saba. In het bijzonder de series van "overgekomen brieven en papieren" (toegangsnummer 1.05.01.02) bevatten waardevolle gegevens over de periode van vóór 1781.
In het Nationaal Archief te Willemstad op Curaçao berusten nog archieven met betrekking tot de Bovenwinden. Een groot gedeelte van de archieven van St. Eustatius en St. Maarten, die voor overbrenging via Curaçao naar Nederland bestemd waren, bleef op Curaçao achter en kwam vervolgens in het gouvernementsarchief te Willemstad terecht, waar het deel ging uitmaken van de z.g. "inventaris Boskaljon".
Een aantal archieven werd in 1968 vanuit St. Eustatius naar Nederland verscheept om gerestaureerd te worden, waarna zij naar het Centraal Historisch Archief werden verzonden. In 1975 werden vanuit St. Eustatius archivalia naar Curaçao overgebracht.
Tenslotte werd het gedeelte Bovenwinden van het archief dat bij het Hof van Justitie te Willemstad was ondergebracht in september 1984 in het Centraal Historisch Archief gedeponeerd. ( Francisco-Granviel (1984) p. 15. )

Bijlagen

Overzicht van geraadpleegde bronnen Bijlsma, R. 'De oude archieven van St. Eustatius, St. Maarten en Saba' ( Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven , 's-Gravenhage, 1924, Ie deel). Bordewijk, H.W.C. Ontstaan en ontwikkeling van het staatsrecht van Curaçao (Diss. 's-Gravenhage, 1911). Encyclopedie van de Nederlandse Antillen (onder redactie van H. Hoetink. Amsterdam/Willemstad, 1969). Francisco-Granviel, M.R. Inventaris van het archief van Sint Eustatius (Lanternu, Willemstad, 1984) Hamelberg. J.H.J. De Nederlanders op de West-Indische eilanden , II. De Bovenwindsche eilanden St. Eustatius, Saba en St. Maarten (Amsterdam, 1908), Hamelberg. J.H.J. Letterlijke kopieën van origineele stukken, berustende in het archief te Willemstad. Bijlagen bij het eerste jaarlijksch verslag van het Geschied-, Taal-, Land- en Volkenkundig Genootschap, gevestigd te Willemstad, Curaçao (Amsterdam, 1897). Hartog, J. Geschiedenis van de Nederlandse Antillen. De Bovenwindsche eilanden Sint Maarten, Salla, St. Eustatius. Eens gouden rots, nu zilveren dollars (IV, Aruba, 1964). Inventaris van de archieven van de wetgevende colleges enz. 1796-1813 (Archief van het Staatsbewind, 1801-1805. Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage, typoscript). Inventaris van het archief van de oude en de tweede West-Indische Compagnie (Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage, handschrift). Knappert, L. Geschiedenis van de Nederlandse Bovenwindse eilanden in de 18e eeuw ('s-Gravenhage, 1932). Kunst, A.J.M. Recht, commercie en kolonialisme in West Indië. Vanaf de zestiende eeuw tot in de negentiende eeuw (Zutphen, 1981). Publicatieblad van Curacao en onderhorigheden, behelzende de publicatien, notificatien, reglementen, tarieven, ordonnantien en andere wettelijke verordeningen voor die bezittingen, uitgevaardigd in de jaren 1816-1851 . Schiltkamp, J.A. De geschiedenis van het notariaat in het octrooi gebied van de West-Indische Compagnie (Diss. 's-Gravenhage, 1964). Schiltkamp, J.A. Bestuur en rechtspraak in de Nederlandse Antillen ten tijde van de West-Indische Compagnie. (Willemstad, 1972). Teenstra, M.D. De Nederlandsche West-Indische eilanden in derzelver tegenwoordigen staat (II, Amsterdam, 1837). West-Indisch Plakaatboek. Publikaties en andere wetten betrekking hebbende op St. Maarten, St. Eustatius en Saba. 1648/1681-1816 (onder redactie van J.A. Schiltkamp en J.Th. de Smidt, Amsterdam, 1979).
Lijst van gebruikte afkortingen
ARA
Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage
OASE
Oud-archief Sint Eustatius tot 1828
OASM
Oud-archief Sint Maarten tot 1828
PB
Publicatieblad van Curaçao
VROA
Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven
WIC
Tweede Westindische Compagnie
WIP
West-Indisch Plakaatboek (St. Maarten, St. Eustatius, Saba)

Archiefbestanddelen