Terug naar zoekresultaten

2.08.22 Inventaris van het archief van het Agentschap van het Ministerie van Financiën, 1841-1962

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.08.22
Inventaris van het archief van het Agentschap van het Ministerie van Financiën, 1841-1962

Auteur

H.A.J. van Schie, PWAA

Versie

17-01-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1976 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Agentschap van het Ministerie van Financiën
Agentschap Financiën

Periodisering

archiefvorming: 1841-1962
oudste stuk - jongste stuk: 1775-1962

Archiefbloknummer

F24507

Omvang

; 336 inventarisnummer(s) 30,85 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Agentschap van het Ministerie van Financiën en Directie van de Grootboeken der Nationale Schuld; Fraser, J., Algemeen Betaalmeester der Nationale Schuld

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief is gevormd door het Agentschap van het Ministerie van Finansiën en de Agent J. Fraser die met ingang van 1 januari 1842 aangesteld werd tot Algemeen Betaalmeester der Nationale Schuld. Het archief bevat correspondentie, agenda's en indici op briefwisseling, boekhouding van het Agentschap, stukken betreffende de obligatieleningen van 1878 tot en met 1919. Ten slotte bevat het archief nog stukken betreffende de totstandkoming van de ontwerpen van de Grootboekwet 1913 en het Grootboekbesluit.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Bij Koninklijk Besluit van 22 maart 1841 no. 112 werd de Commissie tot afdoening der zaken van het Amortisatiesyndicaat per 1 mei 1841 opgeheven. Met ingang van dezelfde datum werd een Agentschap van het Ministerie van Financiën ingesteld, gevestigd in het voormalige Sint Jorishof aan de Spinhuissteeg te Amsterdam. Dit Agentschap werd in eerste instantie belast met de algemene zaken en geldelijke handelingen van het voormalig Amortisatiesyndicaat.
Van 1 mei 1841 tot 1 januari 1842 fungeerden twee Agenten, Johan Fraser en jhr. mr. J. van Iddekinge. Bij K.B. van 22 oktober 1841 no. 62 werd bepaald dat Johan Fraser met ingang van 1 januari 1842 aangesteld werd tot Algemeen Betaalmeester der Nationale Schuld en dat Van Iddekinge definitief benoemd werd tot Agent. De taak van de Algemeen Betaalmeester bestond uit het betalen der renten van de werkelijke schuld, een taak die voordien werd vervuld door de Thesaurier van het Amortisatiesyndicaat voor wat de niet ingeschreven schuld betrof en door de Betaalmeester-opperboekhouder van de Directie der Grootboeken voor wat de ingeschreven schuld betrof. Tevens werd hij nog belast met de liquidatie der coupons van de niet- ingeschreven schuld en voor aflossingen daarvan
De taak van de Agent bestond uit:
  1. de zorg voor de beleningen, voor rekening van het Amortisatie Syndicaat en het ministerie van Financiën gesloten, en voor effecten die tot onderpand dienen;
  2. de administrate der achterstallige vorderingen van 1809 en vroeger;
  3. de aflossing van voorschotten verstrekt uit het fonds van acht miljoen voor de Watersnood van 1825;
  4. de bewaring van 41/2 %-schuldbekentenissen en domeinlosrenten voor de kopers van domeinen, die zekerheid gesteld hadden voor de betaling;
  5. de bewaring van schuldbekentenissen, kwitanties, promessen, etc. door debiteuren van het fonds der nationale nijverheid afgegeven;
  6. de bewaring van de archieven van het Amortisatie Syndicaat, voor zover niet de domeinen betreffende;
  7. de uitvoering der wet van 27 September 1841 (Stbl. 35) tot vervroegde omzetting van de uitgestelde schuld in werkelijke schuld.
Na het overlijden van Fraser eind 1844 werd de functie van Algemeen Betaalmeester weer opgeheven en werd de rentebetaling weer gesplitst, zodat vanaf begin 1845 de Agent belast werd met het verrichten van werkzaamheden verbonden aan de comptabiliteit van de niet-ingeschreven schuld.
Na afhandeling der wet van 1844 tot conversie der Nationale Schuld, waarmee de Agent eveneens belast is geweest, was het werk van de Agent zeer onbeduidend geworden. Het bepaalde zich hoofdzakelijk tot inkoop van nationale schuld tot amortisatie. Derhalve werd bij KB van 25 juli 1858 no. 73 besloten de Agent te benoemen tot secretaris van de Commissie van de Grootboeken der Nationale Schuld. De commissarissen konden zich hiermee niet verenigen en vroegen ontslag. Bij KB van 2 december 1858 no. 57 is hun dat per 1 januari 1859 verleend en werd gelijktijdig de directie voor de Grootboeken opgedragen aan de Agent. Per 1 januari 1870 zijn de functies, na enig tegensputteren van de Raad van State, weer gescheiden totdat ze bij KB van 28 mei 1900 no.39 definitief zijn verenigd. In grote lijnen is de taak van het Agentschap sedert 1845 weinig veranderd.
Institutionele geschiedenis en taken van het Agentschap van Financiën sinds 1919:
  • De Comptabiliteitswet van 1927 en 1976 belast de minister van Financiën met de zorg voor de financiering en beheersing van de staatsschuld. Ook is de minister verantwoordelijk voor het opstellen van de Begroting voor de Nationale Schuld. De Begrotingswet geeft de minister jaarlijks het recht leningen uit te geven namens de Staat.
De Agent voert een aantal van de taken namens de minister uit.
De belangrijkste taken van de Agent op het beleidsterrein waren:
  • uitgeven, registreren en aflossen van staatsleningen;
  • op de hoogte blijven van de stand van zaken op de geld- en kapitaalmarkt;
  • maandelijks verslag uitbrengen aan de minister van Financiën over de inkomsten en uitgaven van het Agentschap;
  • jaarlijks verslag uitbrengen aan de minister van Financiën over de bedrijfsvoering van het Agentschap.
  • voorbereiden van wettelijke regelingen en beleid op de geld- en kapitaalmarkt;
  • ontwikkelen en beoordelen van leningsystemen;
  • voorbereiden en opstellen van de Begroting van de Nationale Schuld.
Naast deze taken voerde het Agentschap de navolgende taken uit:
  • Naoorlogs rechtsherstel. De Agent was sinds 1971 belast met een aantal taken van de Afdeling effectenregistratie van de voormalige Raad voor het Rechtsherstel. De bedoeling van de effectenregistratie was het vaststellen van het eigendom van effecten en het ongedaan maken van onrechtmatige handelingen met effecten tijdens de bezetting van Nazi-Duitsland van 1940-1945.
  • Vergoeding van materiële oorlogs- en watersnoodschaden. De Directeur van het Grootboek was belast met de uitvoering en het beheer van het Grootboek van de Wederopbouw.
  • Ontwikkelingssamenwerking. Het Agentschap voerde twee activiteiten op het beleidsterrein van de ontwikkelingssamenwerking:
    • Het deponeren en verzilveren van notes.
    • Het verantwoorden van mutaties en weergeven van standen van notes.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief van het Agentschap over de jaren 1841-1919 is in 1976 door de Rijksarchiefdienst overgenomen, behalve voor vernietiging in aanmerking komende stukken.
Overbrenging van een overheidsarchief
Aanvulling 2009:
De aangetroffen collectie archiefstukken van het Agentschap van het Ministerie van Financiën en zijn voorgangers besloeg ongeveer 18 meter en stond in Amsterdam Sloterdijk klaar voor bewerking. De werkelijke omvang van de collectie archiefstukken van het Agentschap bleek 5 meter te zijn. Gezien een gevonden dossierlijst en de geringe omvang van het archief is het aannemelijk dat er al eerder uit het archief is vernietigd. Naast de stukken van het Agentschap werden nog een aantal stukken gevonden van het Amortisatiesyndicaat 1823-1841 en van de Directie van de Grootboeken der Nationale Schuld. De archiefstukken van het Agentschap bevonden zich in een goede staat.

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Aanvulling 2009
Archiefstukken van voor 1945 zijn allemaal bewaard, omdat hiervoor geen selectielijst beschikbaar was. Op de stukken van na 1945 waren de selectielijsten: De Staatsschuld, Staatscourant 2005/111 en De Rijksbegroting, Staatscourant 2005/136 van toepassing. De zorgdrager was de Minister van Financiën.
Verantwoording van de bewerking
Aanvulling 2009
Het archief is bewerkt in het kader van het Project Wegwerken Archief Achterstanden (PWAA); dit betrof archieven tot 1976. Dit laatste jaar is aangehouden bij de verwerving van de archieven. Dossiers die voor dit jaar begonnen en doorliepen tot enkele jaren hierna werden bij de bewerking betrokken. Na selectie bedraagt de omvang van het bestand nog 0,25 meter.
Ordening van het archief
Aanvulling 2009
De inhoud van de stukken van deze aanvulling beslaat de periode van 1840-1962. Ze sluit aan op een klassieke inventaris met het toegangsnummer 2.08.22, namelijk de "Inventaris van de archieven van het Agentschap van Financiën 1841-1919”. Deze toegang heeft geen relatie met de handelingen uit de al genoemde selectielijsten. Daarom wordt er in deze aanvulling eveneens geen relatie mee gelegd.
De ordening in deze aanvulling volgt het archiefschema van de inventaris van de archieven van het Agentschap van Financiën in grote lijnen. Door het beperkte aantal stukken was het niet nodig de gehele indeling van archiefschema van deze inventaris te gebruiken.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Agentschap van het Ministerie van Financiën, nummer toegang 2.08.22, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Agentschap Financiën, 2.08.22, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen