Terug naar zoekresultaten

2.21.370 Inventaris van het archief van prof. dr. H.J. Witteveen [levensjaren 1921-], (1919) 1945-2005

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.21.370
Inventaris van het archief van prof. dr. H.J. Witteveen [levensjaren 1921-], (1919) 1945-2005

Auteur

M. de Vroome, Bureau Voorzee

Versie

19-10-2020

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2009 (c)

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

H.J. Witteveen [geboren 1921]
Witteveen

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1940-2007

Archiefbloknummer

C47

Omvang

; 227 inventarisnummer(s) 9,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Witteveen, H.J.

Samenvatting van de inhoud van het archief

H.J. Witteveen (geboren 1921) is econoom en VVD-politicus. Zijn archief bevat de neerslag van zijn voornaamste functies: hoogleraar aan de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam (nu de Erasmus Universiteit), afwisselend lid van de Eerste en Tweede Kamer, minister van Financiën in de kabinetten-Marijnen (1963-1965) en -De Jong (1967-1971), en ten slotte managing director van het Internationaal Monetair Fonds (1973-1978). De stukken omvatten onder meer correspondentie, knipselplakboeken, teksten van artikelen en redevoeringen, aantekeningen van verschillende aard (onder meer 'logboeken' als directeur van het IMF), ambtelijke stukken en foto's. Het archief bevat ook stukken over zijn persoonlijk leven en zijn activiteiten binnen de Nederlandse en internationale Soefibeweging.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Beknopte biografie
Hendrikus Johannes (Johan) Witteveen werd geboren in Zeist op 12 juni 1921. Zijn vader was W.G. Witteveen, architect, later de ontwerper van het wederopbouwplan in Rotterdam. Zijn moeder, A.M. Wibaut, was de dochter van socialistische voorman F.M. Wibaut. Hij bezocht het Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam en studeerde vervolgens economie aan de Nederlandse Economische Hogeschool (NEH) aldaar.
De eerste jaren na de bevrijding maakte Witteveen snel carrière. Vanaf de zomer van 1945 werkte hij op uitnodiging van prof. J. Tinbergen bij het nieuw opgerichte Centraal Planbureau. Zijn studie rondde hij het jaar daarop af en al kort daarna, in januari 1947, promoveerde hij cum laude bij Tinbergen op het proefschrift Loonshoogte en werkgelegenheid. In 1946 werd hij lector aan de Nederlandse Economische Hogeschool. Twee jaar later al volgde de benoeming tot gewoon hoogleraar in de staathuishoudkunde, conjunctuurleer en economische politiek. Hij was toen 27 jaar oud.
Naast zijn wetenschappelijke loopbaan ontplooide Witteveen ook politieke activiteiten, die in toenemende mate beslag zouden leggen op zijn tijd. Hij was in 1954 een van de oprichters van de Prof.mr. B.M. Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD, en had lange tijd zitting in het curatorium daarvan. Van 1958 tot 1963 was hij lid van de Eerste Kamer, waar hij zich uiteraard met financieel-economische zaken bezighield en daarnaast met sociale zaken.
In juni 1963 maakte Witteveen de overstap naar de Tweede Kamer, maar dat lidmaatschap bleek van korte duur. In juli trad hij aan als minister van Financiën in het kabinet-Marijnen. Gedurende zijn korte ministerschap - het kabinet viel voortijdig in 1965 - bracht Witteveen enkele belastingherzieningen tot stand. Ondanks waarschuwingen van zijn kant groeide ook het begrotingstekort, vooral door extra financiële wensen van de verschillende departementen. Het kabinet viel over het omroepvraagstuk, voordat de overheidsfinanciën een struikelblok werden.
Witteveen nam na zijn aftreden als minister opnieuw zitting in de Tweede Kamer en keerde ook terug bij de NEH als buitengewoon hoogleraar. In 1967 werd hij wederom minister van Financiën in het kabinet-De Jong en tevens viceminister-president. In zijn tweede termijn als minister kwamen opnieuw verscheidene belastingwetten tot stand, waaronder de omzetbelasting (BTW), evenals de Wet op het Kroondomein. Krachtiger dan in de vorige periode verzette hij zich tegen de roep om hogere uitgaven voor onderwijs, ontwikkelingshulp en woningbouw.
Na zijn ministerschap volgden twee jaren van betrekkelijke rust, waarin hij voor de tweede keer lid van de Eerste Kamer was (1971-1973) en enkele nevenfuncties vervulde. In 1973 werd hij benoemd tot managing director van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Die baan, volgens Witteveen zelf 'de mooiste functie die je als econoom kunt hebben', was de kroon op zijn bestuurlijke loopbaan.
Uitdagingen waren er genoeg: het IMF moest na de ineenstorting van het systeem van Bretton Woods een nieuwe koers uitzetten in het internationale monetaire management. Bovendien brak vlak na zijn aantreden de oliecrisis uit, die verstrekkende economische gevolgen had. Het IMF creëerde onder zijn leiding een regeling, waarbij het IMF geld betrok van westerse landen en vooral ook rijke olieproducerende landen, om daarmee leningen te kunnen verstrekken aan ontwikkelingslanden die moeilijkheden hadden met hun betalingsbalans. Die regeling werd bekend als de 'Witteveen-facility'.
In 1978 koos Witteveen niet voor een tweede termijn als managing director bij het IMF. Hij leidde van 1979 tot 1985 de 'Consultative group on international economic and monetary affairs', een onafhankelijke internationale denktank, ook bekend als de 'Groep van Dertig'. Daarnaast vervulde hij verschillende nevenfuncties in het bedrijfsleven en was hij een veelgevraagd spreker over economische en politieke onderwerpen. Ook binnen de internationale Soefi-beweging bleef hij actief als schrijver en spreker. In een van zijn laatste publicaties, Soefisme en economie, verenigde hij zijn vak met zijn levensbeschouwing.
In jaartallen
1921 geboren te Zeist, 12 juni
1933-1939 Erasmiaans Gymnasium, Rotterdam
1939-1946 studie economie aan de Nederlandse Economische Hogeschool (NEH) te Rotterdam, onderbroken 1943-1945
1945-1948 wetenschappelijk medewerker op het Centraal Planbureau
1946-1948 lector aan de NEH
1948-1963 hoogleraar staathuishoudkunde, conjunctuurleer en economische politiek, aan de NEH
1958-1963 lid van de Eerste Kamer voor de VVD
1963 lid van de Tweede Kamer (juni-juli)
1963-1965 minister van Financiën
1965-1967 lid van de Tweede Kamer, en buitengewoon hoogleraar staatshuishoudkunde aan de NEH
1967-1971 minister van Financiën en viceminister-president
1971-1973 lid van de Eerste Kamer
1973-1978 managing director van het Internationaal Monetair Fonds
1979-1985 voorzitter van de 'Consultative group on international economic and monetary affairs' (G30)
Publicaties
Loonshoogte en werkgelegenheid. Poging tot een synthese tusschen theorie en empirisch onderzoek (dissertatie NEH Rotterdam; Haarlem 1947). Structuur en conjunctuur. Het vraagstuk der kapitaalschaarste en de huidige ontwikkeling der conjunctuurtheorie (Haarlem 1956). Soefi-psychologie (Den Haag 1992). Universeel soefisme. De weg van liefde, harmonie en schoonheid (Utrecht 1995). Soefisme en economie (Deventer 2001). Tot de ene. De weg van het universeel soefisme (Deventer 2006).
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief berustte ten huize van Witteveen tot de overdracht aan het Nationaal Archief in augustus 2007.
De verwerving van het archief
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Het archief is door schenking verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het archief van Witteveen bevat in hoofdzaak stukken over zijn openbare leven. Deze omvatten: correspondentie, knipsels (in plakboeken of omslagen), teksten van artikelen en redevoeringen (vaak met aantekeningen en documentatie, die daaraan ten grondslag liggen), ambtelijke stukken en documentatie, en foto's. Witteveen heeft selectief stukken bewaard van de door hem uitgeoefende hoofdfuncties, terwijl van verschillende nevenfuncties in het geheel geen stukken zijn overgedragen. Afgezien van zijn publicitaire activiteiten zijn de rubrieken over zijn ministerschap en zijn directoraat van het IMF het grootst in omvang. Bijzondere vermelding verdienen in dit verband de 'logboeken' die hij bijhield als directeur van het IMF.
Wat betreft zijn persoonlijk leven zijn stukken bewaard over zijn opleiding en privéfinanciën. Een bijzondere rubriek betreft zijn activiteiten voor de universele Soefibeweging, waarvan hij niet alleen in Nederland, maar ook internationaal een vooraanstaand vertegenwoordiger is. Van belang is de vermelding van de Soefinamen van hemzelf (Karimbakhsh) en zijn echtgenote (Ratan), die regelmatig in de correspondentie voorkomen.
Selectie en vernietiging
Bij de bewerking zijn dubbelen afgescheiden ter vernietiging, alsmede documentatie en algemene stukken van derden, zonder duidelijk verband met het archief. De omvang van het afgescheiden materiaal bedroeg 1 meter.
Verantwoording van de bewerking
Bij de overdracht bestond het archief uit enkele reeksen correspondentie, aantekeningen, knipsels van publicaties, en foto's, alsmede andere stukken met een door de archiefvormer aangebrachte globale ordening. Bij de inventarisatie zijn de verschillende, soms door een secretariaat geordende, series zoveel mogelijk intact gelaten.
Ordening van het archief
Zoals gebruikelijk bij een persoonlijk archief zijn de stukken onderscheiden naar persoonlijk leven en openbaar leven, en binnen die laatste hoofdrubriek geordend naar de functies die Witteveen achtereenvolgens vervulde.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (A).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, H.J. Witteveen [geboren 1921], nummer toegang 2.21.370, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Witteveen, 2.21.370, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Bij het Nationaal Archief berusten de archieven van:
  • de VVD en haar voorgangers (1889) 1946-1976 (1996), toegangsnummer 2.19.022(het aansluitende archief over de jaren 1968-1993 berust bij het Documentatiecentrum Politieke Partijen in Nederland te Groningen)
  • de Ministerraad 1823-1984, toegangsnummer 2.02.05.02
Van het ministerie van Financiën berusten bij het Nationaal Archief enkele deelarchieven uit de periode dat Witteveen minister was.
Bij de Soefi Beweging Nederland te Den Haag berust het archief van de beweging, waaraan Witteveen stukken afstond over zijn activiteiten.
Overzicht van geraadpleegde bronnen 'H.J. Witteveen', Biografisch archief van het Parlementair Documentatiecentrum ,www.parlement.com

Bijlagen

Gebruikte afkortingen
CBS
Centraal Bureau voor de Statistiek
CPB
Centraal Plan Bureau
IMF
Internationaal Monetair Fonds
NATO
North Atlantic Treaty Organization
NEH
Nederlandse Economische Hogeschool
NOS
Nederlandse Omroep Stichting
OESO
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
SDAP
Sociaal-Democratische Arbeiderspartij in Nederland
VVD
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Archiefbestanddelen