Terug naar zoekresultaten

2.14.58 Inventaris van de archieven van de afdelingen Hoger Onderwijs, Hoger Onderwijs en Wetenschappen en het Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, (1911) 1918 - 1975

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.14.58
Inventaris van de archieven van de afdelingen Hoger Onderwijs, Hoger Onderwijs en Wetenschappen en het Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, (1911) 1918 - 1975

Auteur

CAS 116

Versie

31-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2003 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Afdelingen Hoger Onderwijs en Wetenschappen en het Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen
OKW / Hoger Onderwijs

Periodisering

archiefvorming: 1918-1975
oudste stuk - jongste stuk: 1911-1975

Archiefbloknummer

O28524

Omvang

; 804 inventarisnummer(s) 50,10 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normaale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen/ Afdeling Hoger Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen/ Directoraat-Generaal van Kunsten en Wetenschappen/ Afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen/ Directoraat-Generaal voor het Onderwijs/ Afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen/ Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen/Afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen/ Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen/ Afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen/ Directoraat -Generaal voor het Wetenschappelijk Onderwijs/ Afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen Adviescommissie voor te treffen voorzieningen ten behoeve van studenten Commissie Chef de Clinique Centraal Overlegorgaan Personeelszaken Wetenschappelijk Onderwijs (COPWO) Centrale Commissie van Beoordeling Commissie Geesteswetenschappen Commissie voor Hoger-Onderwijswetgeving Commissie Nieuwbouw Academische Ziekenhuizen Commissie inzake de Praktische Opleiding van Medische Studenten Commissie Reglement Technische Hogescholen. Commissie Rijksklinieken Utrecht Commissie Spreiding Hoger Onderwijs en Commissie Spreiding Technisch Hoger Onderwijs Commissie Studiefinanciering Wetenschappelijk Onderwijs (Commissie Andriessen) Commissie Technische Studie en Maatschappijwetenschappen. Commissie van Toezicht Commissie tot Voorbereiding van de Herziening van Wetsontwerp Informatie Begeleidingscommissie Interdepartementaal Overleg voor het Wetenschapsbeleid (IOW) alsmede de Commissie Wetenschapsbudget Rectorencollege Staatscommissie voor het Hoger Onderwijs Staatscommissie tot Reorganisatie van het Hoger Onderwijs Studiecommissie Achtste Medische Faculteit Studiecommissie Vierde TH. Studiecommissie Coördinatie Wetenschappelijk Onderwijs-Sociale Academies Technische Commissie, 1918-1945, 1945-1947, 1947-1960, 1960-1965, 1965-1973, 1973-1975, 1951 - 1957, 1972 - 1975, 1968 - 1974, 1946-1955, 1962 - 1968, 1949 - 1957, 1966 - 1973, 1932 - 1963, 1956 - 1958, 1927 - 1929, 1957 - 1961, 1967 - 1972, 1959 - 1963, 1918-1960, 2597, 1956 - 1958, 1972 - 1974, 1966 - 1972, 1955 - 1968, 1923 - 1924, 1945 - 1951, 1967 - 1968, 1965 - 1966, 1968 - 1973, 1930-1937

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat, behalve stukken over het Hoger Onderwijs in het algemeen (wetgeving, Academisch Statuut) overwegend bescheiden betreffende de afzonderlijke universiteiten en hogescholen. Over de rijksinstellingen zijn er beduidend meer stukken dan van de bijzondere universiteiten en hogescholen. Daarnaast zijn er stukken, afkomstig van diverse commissies en raden, waaronder de staatscommissies Hoger Onderwijs (1923-1924 en 1945-1951) en de commissie Nieuwbouw Academische Ziekenhuizen (1966-1973).

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Bij Koninklijk Besluit (KB) van 25 september 1918, Staatsblad (Stb.) 551 werd het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (OKW) ingesteld. De zorg voor het openbaar hoger onderwijs berustte nog tot 15 maart 1919 bij de taakvoorganger van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De overgang van bevoegdheden van en verplichtingen jegens de minister van OKW werd bij KB van 6 maart 1919, Stb. 64 geregeld. Inmiddels werden bij beschikking van 27 september 1918 nr. 4 van de Afdeling Kabinet zes afdelingen ingesteld, namelijk:
  1. de Afdeling Hoger Onderwijs (HO)
  2. de Afdeling Middelbaar Onderwijs
  3. de Afdeling Vakonderwijs
  4. de Afdeling Lager Onderwijs A (Algemeen)
  5. de Afdeling Lager Onderwijs F (Financiën)
  6. de Afdeling Kunsten en Wetenschappen
Aan deze afdelingen werd de uitvoering van wetten, KB's en daarmee in verband staande bestuurshandelingen opgedragen. Voor de Afdeling HO gold dat deze naast de zorg voor het hoger onderwijs tevens werd belast met de zorg voor het algemeen vormend voorbereidend hoger onderwijs en de regeling van de voorwaarden tot verkrijging van de bevoegdheid van arts, tandmeester, apothekersbediende en vroedvrouw.
Per 1 juni 1933 werd een directeur-generaal (DG) voor het onderwijs benoemd; hij was nu de eerst verantwoordelijke ambtenaar voor alle zaken welke met het onderwijs te maken hadden. De taken op de verschillende terreinen werden door hem aan de hoofden der afdelingen gedelegeerd. De functie van DG werd per 1 december 1946 opgeheven.
Na de uitwijk van alle ministers naar Londen (mei 1940) nam de hoogste ambtenaar op het departement de ministeriële verantwoordelijkheid over in de functie van secretaris-generaal (SG). De hoogste ambtenaar was de DG voor het Onderwijs, prof. dr. G.A. van Poelje, die echter al op 1 september 1940 door de bezetter werd ontslagen. Hij werd opgevolgd door mr. H.J. Reinink, chef van de Afdeling HO, die nu waarnemend SG werd.
Op 25 september 1940 werd het departement gesplitst in een Departement van Opvoeding, Wetenschap en Kultuurbescherming met prof. dr. J. van Dam als SG, en een Departement van Volksvoorlichting en Kunsten. Hoger onderwijs berustte onder het eerstgenoemde departement onder leiding van mr. Reinink; per 1 juli 1941 werd deze ook benoemd als hoofd van de nieuw opgerichte Afdeling Lichamelijke Opvoeding. Deze benoeming bleek van korte duur, prof.dr. Van Dam deelde mr. Reinink op 5 januari 1942 mee dat hij met ingang van 1 januari 1942 van beide functies ontheven was.
In het bevrijdingsjaar 1945 was mr. Reinink terug: op 7 juni was hij weer chef van de Afdeling HO en werd hij daarnaast belast met zaken van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten. Vervolgens werd hij benoemd als DG van Kunsten en Wetenschappen (waar hoger onderwijs onder ressorteerde). Met ingang van 1 december 1945 werden beide departementen weer samengevoegd tot één, waarbij prof. dr. Van Poelje weer als SG werd benoemd onder een minister van OKW. In 1945 werd de naam veranderd van de Afdeling HO in de Afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen (HOW). Deze afdeling ressorteerde van 1945 tot 1947 onder het Directoraat-Generaal van Kunsten en Wetenschappen (DGKW). In de periode 1947-1960 ressorteerde HOW onder het Directoraat-Generaal voor het Onderwijs (DGO), de opvolger van DGKW. De Afdeling HOW werd bij de organisatiewijziging van 1960 per 1 juli Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen (DGW). Het DGW werd in 1973 Directoraat-Generaal voor het Wetenschappelijk Onderwijs (DGWO). Met ingang van 1 september 1975, na de befaamde McKinsey-reorganisatie werd laatstgenoemde opgeheven en werd het Directoraat-Generaal voor het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (DGHW) ingesteld.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De begincesuur van de archieven valt samen met de instelling van het Ministerie van OKW op 1 september 1918. Stukken die voor deze periode in de archieven worden aangetroffen moeten als retroacta worden beschouwd. De eindcesuur is 25 september 1975, de datum van de reorganisatie van het ministerie, waarbij het DGHW werd ingesteld. De archieven zijn deels afkomstig uit de Centrale Archiefbewaarplaats (CAB) van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen (OW) te Zoetermeer en deels uit het Nationaal Archief (NA) te 's-Gravenhage. De archieven van de Afdeling HO, 1918-1945, van de Staatscommissie voor het HO, 1923-1924 en van de Commissie inzake de Praktische Opleiding van Medische Studenten, 1933-1944 waren reeds eerder geïnventariseerd door H. Winkelman. Dit archiefgedeelte is afkomstig uit het NA en was aanvankelijk geordend volgens het chronologische stelsel met agenda en index.
De toestand en de ordening van de aan de CAB overgedragen archieven werd grotendeels bepaald en aangebracht door de dynamische archiefbureaus en beleidsafdelingen vanwaar de bestanden afkomstig waren. De afzonderlijke archiefbestanden stonden op chronologische volgorde van overdracht. Deze plaatsing in de CAB had tot gevolg dat bescheiden van één bureau, of betreffende één onderwerp of classificatie op verschillende plaatsen in het archief terug te vinden waren.
Alle archiefbestanden met uitzondering van het te vernietigen bestand zijn in 2003 aan het Nationaal Archief overgedragen.
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Bij de selectie is gebruik gemaakt van door het Ministerie van OW geleverde vernietigingslijsten:
  • Concept-Lijst van te vernietigen archiefbescheiden van het Directoraat-Generaal voor het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek met onder dit Directoraat-Generaal ressorterende directies, deze lijst is waarschijnlijk vastgesteld als Lijst van te vernietigen archiefbescheiden van het onder het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen ressorterende Directoraat-Generaal voor het Wetenschapsbeleid (DGWB), vastgesteld bij beschikking A93.1089.RWS/NF van 7 december 1993, Stcrt. 1994-21;
  • Concept-Lijst van te vernietigen algemene categorieën archiefbescheiden van alle onder het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen ressorterende organisatie-onderdelen, deze lijst is vastgesteld bij beschikking A93.1089.RWS/NF van 7 december 1993, Stcrt. 1994-21.
De omvang van de archieven bedroeg voor de bewerking 452 meter. Hiervan is na bewerking 66,5 meter als te bewaren overgebleven. Voorts is er 49 meter buiten de cesuur vallend archief als vreemd archief afgescheiden, is er 3 meter archief van andere archiefvormende organen als vreemd archief afgescheiden, is er 38 meter als 'vernietigingstermijn onbekend'-bestand afgescheiden en is er 1 meter als 'vernietiging op termijn'-bestand aangemerkt. De vernietiging is gerealiseerd door het Bureau Lignac en Levison B.V. te Apeldoorn.
Verantwoording van de bewerking
De 'Winkelman-inventaris' over de periode 1918-1945 is in deze inventaris opgenomen en bewerkt volgens de met de beheerder gemaakte afspraken. Vóór de bewerking bij CAS/ITW is reeds uit dit bestand vernietigd. De 'Winkelman-inventaris' geeft een overzicht van de vernietigde stukken uit de periode tot 1945. Voor een verwijzing naar de gehanteerde inventarisnummers uit deze inventaris wordt verwezen naar de concordans .
Ordening van het archief
Er is bij de bewerking niet uitgegaan van een hoofdindeling op archiefvormend orgaan omdat de looptijd van veel aangetroffen dossiers de volledige periode van het archief beslaat, maar er is voor gekozen de drie archiefvormende organen in één inventaris onder te brengen. In overleg met de beheerder is er voor gekozen 'stukken betreffende' achterwege te laten, wat er toe heeft geleid dat in de beschrijvingen de handeling veelal voorin de beschrijving is komen te staan. Ook is de uiterlijke vorm van de stukken niet vermeld.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (B).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Afdelingen Hoger Onderwijs en Wetenschappen en het Directoraat-Generaal voor de Wetenschappen, nummer toegang 2.14.58, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, OKW / Hoger Onderwijs, 2.14.58, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Ministerie van Binnenlandse Zaken: Afdeling Onderwijs: Middelbaar Onderwijs en Voorbereidend Hoger Onderwijs, 1875-1918 (nummer toegang 2.04.10 )
Ministerie van Binnenlandse Zaken, Afdeling Onderwijs: Hoger Onderwijs, 1875-1918 (nummer toegang 2.04.11)
Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, Directie Hoger Beroepsonderwijs, (1918) 1975-1985 (1987) (nummer toegang 2.14.48)

Bijlagen

Archiefbestanddelen