2.08.56 Inventaris van het archief van de Afdeling Economische en Sociale Zaken (Generale Thesaurie) van het Ministerie van Financiën, (1918) 1940-1953

De uitvoering van de wet van 5 maart 1852, Stb. 45, tot liquidatie van de voormalige wees- en momboirkamers was aan de minister van Financiën opgedragen. Bij de weeskamers waren een aantal fondsen in beheer die niet voor liquidatie in aanmerking kwamen, omdat de erflaters aan de renten een bepaalde eeuwigdurende bestemming hadden gegeven. Deze fondsen gingen bij wet van 20 augustus 1859, Stb. 59, in beheer over bij het Ministerie van Financiën. De meeste fondsen kwamen onder rechtstreeks beheer, de overige stonden onder beheer bij afzonderlijke bewindvoerders, waarover de minister slechts toezicht had uit te oefenen. Bij wet van 3 april 1922, Stb. 165, werd een gedeelte van deze fondsen opgeheven: de familiefondsen werden verdeeld onder de rechthebbenden, terwijl de overige aan de Staat vervielen. Bij wet van 30 oktober 1974, Stb. 700, zijn de bemoeienissen van de minister met deze fondsen beëindigd. Stukken uit de periode 1852-1920 (1929) zijn beschreven in de inventaris 2.08.41 van het dossierarchief (1831-1940) van het Ministerie van Financiën.

de wet is in werking getreden m.i.v. 15 november 1918, Stb. 259, en ressorteerde in materieel opzicht onder het Ministerie van Landbouw en Visserij, terwijl de administratieve behandeling plaats vond op het Ministerie van Financiën. Bij wet van 28 mei 1965, houdende intrekking van de Landarbeiderswet, werd in artikel 4 bepaald dat 'De terugbetaling van de voorschotten blijft beheerst door de krachtens artikel 7 van de Landarbeiderswet gestelde voorschriften, tenzij onze minister van Financiën afwijking toestaat'. Dit betekent, dat het Ministerie van Financiën tot ruim na het jaar 2000 nog bemoeienis heeft met het jaarlijks belasten van gemeenten voor de wegens rente en aflossing verschuldigde bedragen en het herzien van de jaarlijkse annuiteïten, indien tot extra aflossing op de verleende voorschotten wordt overgegaan.

Reeds gedurende de bezettingstijd golden regelingen, welke voorzagen in rijksbijdragen in de door de oorlog of de oorlogsomstandigheden geleden schade. In het bijzonder valt hierbij te denken aan het Besluit op de Materiële Oorlogsschaden (Verordening 221/1940) en aan het Besluit op de Bezettingsschaden (Verordening 30/1942). Na schorsing van deze beide besluiten o.g.v. het Besluit Bezettingsmaatregelen (Koninklijk Besluit van 17 september 1944 , Staatsblad nr. E93), kwam bij Koninklijk Besluit van 16 juni 1945, Staatsblad nr. F98, het Besluit Overgangsregeling Oorlogsschade tot stand. Dit besluit voorzag in een regeling inzake de registratie, het onderzoeken de taxatie van oorlogsschade en de toekenning van geldelijke uitkeringen bij wijze van voorschot en van kredieten ter zake daarvan. Het begrip oorlogsschade,waarvan werd uitgegaan, omvatte zowel de oorlogsgeweldschade als de bezettingsschade, waarvoor voorheen afzonderlijke regelingen golden. Met de registratie, het onderzoek en de taxatie van de schade waren de schade-enquête-commissies belast, terwijl de algehele leiding berustte bij het Commissariaat voor Oorlogsschade. In afwachting van een definitieve regeling bij wet, werd een nadere regeling getroffen inzake de verlening van financiële tegemoetkomingen in oorlogsschade aan goederen: Besluit op de Materiële Oorlogsschaden 1945, Koninklijk Besluit van 9 november 1945, Staatsblad F255.