Terug naar zoekresultaten

2.15.37 Inventaris van het archief van het Ministerie van Arbeid: Afdeling Volksgezondheid; Ministerie van Binnenlandse Zaken: Afdeling Volksgezondheid; Ministerie van Sociale Zaken: Afdeling Volksgezondheid, (1902) 1918-1950 (1976)

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.15.37
Inventaris van het archief van het Ministerie van Arbeid: Afdeling Volksgezondheid; Ministerie van Binnenlandse Zaken: Afdeling Volksgezondheid; Ministerie van Sociale Zaken: Afdeling Volksgezondheid, (1902) 1918-1950 (1976)

Auteur

CAS 323

Versie

30-06-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1998 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Afdeling Volksgezondheid
SZ / Volksgezondheid

Periodisering

archiefvorming: 1918-1950
oudste stuk - jongste stuk: 1902-1976

Archiefbloknummer

X23927

Omvang

2529 inventarisnummer(s); 30,20 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Arbeid / Afdeling Volksgezondheid (1918-1922) Ministerie van Arbeid, Handel en Nijverheid / Afdeling Volksgezondheid (1922-1932) Ministerie van Binnenlandse Zaken / Afdeling Volksgezondheid (1932-1933) Ministerie van Sociale Zaken / Afdeling Volksgezondheid (1933-1950)

Samenvatting van de inhoud van het archief

De afdeling Volksgezondheid had drie hoofdtaken: (1) het opstellen van wetten en regelingen voor de gezondheidszorg; (2) de controle op de naleving; (3) de financiering van de gezondheidszorg. In de praktijk betekende dit onder meer: bemoeienis met de bouw en inrichting van ziekenhuizen; wetgeving en reglementering inzake medische beroepen; ontwerpen van regels voor de preventie en bestrijding van (besmettelijke) ziektes zoals tuberculose, roodvonk, pokken, malaria; organiseren van acties tegen drankmisbruik; reglementering van de lijkbezorging; houden van toezicht op het Nederlandse Rode Kruis; controle op de hygiëne in zwembaden en de kwaliteit van het drinkwater; handhaving van de Warenwet (Keuringsdienst van Waren); toezicht op de ziektekostenverzekeringen en ziekenfondsen.
Documenten met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog gaan over de gezondheidszorg in oorlogsomstandigheden, het NRK in oorlogstijd (hulpverlening bij rampen, krijgsgevangenen), het Informatiebureau van het NRK en het optreden van de Nederlandse Artsenkamer, de Apothekerskamer en de Tandartsenkamer. Specifiek zijn er dossiers over de anti-Joodse maatregelen van de Duitse bezetter, zoals onder meer het schrappen van Joodse donoren bij de Bloedtransfusiedienst van het NRK. Tenslotte zijn er een aantal dossiers over de naoorlogse zuiveringen.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
1. Overheidsbemoeienis op het gebied van de volksgezondheid tot 1950
De zorg voor de Volksgezondheid behoorde van 1813 tot 1918 tot de portefeuille van de minister van Binnenlandse Zaken. Hiermee waren achtereenvolgens de volgende afdelingen belast:
  • 1813-1817 afdeling Algemene Zaken
  • 1817-1823 afdeling Genees- en Veeartsenijkundig Staatsregeling
  • 1823-1831 afdeling Generaal - Secretariaat
  • 1832-1848 afdeling Binnenlands Bestuur
  • 1848-1850 afdeling Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
  • 1850-1901 afdeling Medische Politie
  • 1902-1910 afdeling Binnenlands Bestuur
  • 1910-1918 afdeling Volksgezondheid en Armwezen
Op 25 september 1918 werd een nieuw departement van bestuur ingesteld namelijk het Ministerie van Arbeid. ( Koninklijk Besluit van 25 september 1918, nr. 551. ) Het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd daardoor ontheven van een aantal taken. Dit resulteerde in de opheffing van de afdeling Volksgezondheid en Armwezen. Een nieuwe afdeling Armwezen werd ingesteld en nam een aanal taken over. Daarnaast werd bij het Ministerie van Arbeid de afdeling Volksgezondheid ingesteld, waar met name de taken van volksgezondheid werden ondergebracht. In 1922 vindt er een naamswijziging van het ministerie plaats tot dat van Arbeid, Handel en Nijverheid. Tevens komt er aan het hoofd van de afdeling een Directeur-Generaal. Gedurende de periode 1932-1933 gaat de Afdeling Volksgezondheid tijdelijk terug naar het ministerie van Binnenlandse Zaken. In 1933 wordt het ministerie van Sociale Zaken ingesteld waar de zorg voor de volksgezondheid wordt ondergebracht.
2. Takenpakket van de Afdeling Volksgezondheid.
In hoofdlijnen weergegeven had de afdeling de volgende taken: opstellen van wetten en regelingen, alsmede de organisatie en waar nodig financiering van volksgezondheidsaangelegenheden, zoals ziekenhuisbouw, voorlichting en preventie, kraamzorg, geneeskundig schooltoezicht, gehandicaptenzorg, tbc-bestrijding, lijkbezorging, farmaceutische aangelegenheden en ook de bestrijding van drankmisbruik. Het takenpakket van de afdeling is in de beschreven periode vrij constant gebleven. Slechts tweemaal heeft hierin een wezenlijke verandering plaatsgevonden te weten in 1937, bij KB van 9 juli Stb. 141, toen de taak "Volkshuisvesting" die daar vanaf 1901 toebehoord had, werd afgesplitst en in 1947, bij KB van 30 januari, no. 18, toen de taak "Geestelijke Volksgezondheid" van de afdeling Armwezen van het ministerie van Binnenlandse Zaken aan het takenpakket van de afdeling werd toegevoegd. Naast deze belangrijke wijzigingen heeft het takenpakket nog een aantal kleinere wijzigingen ondergaan, allen in verband met de Tweede Wereldoorlog, welke taken kort na de bevrijding ook weer zijn verdwenen.
Geschiedenis van het archiefbeheer
In de eerste periode van het beschreven tijdvak heeft men zich van het bij de overheid in die tijd ingebruik zijnde "verbaalstelsel" bediend. Doch tegen het eind van de twintiger jaren heeft men dit stelsel verlaten om over te gaan op een numeriek rubriekenstelsel. Op de stukken uit deze periode wordt dan een cijfer- en lettercode aangetroffen. Bedoeld rubriekenstelsel heeft men toegepast tot het eind van de veertiger jaren. In oktober 1950 werd de zaaksgewijze ordening voor de rijksoverheid verplicht voorgeschreven volgens het Besluit Post- en Archiefzaken Rijksadministraties (KB k. 425). Vanaf dat moment is men overgegaan op het dossierstelsel.
In de eerste jaren na 1950 heeft men het gehele archiefbestand van voor 1950 herordend tot zaaksgewijze dossiers en daarbij tevens de agenda's, indices en andere toegangen tot het archief vernietigd.
In het kader van de voorgeschreven overbrenging in goede, geordende en toegankelijke staat is het archief in 1997-1998 door de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) bewerkt. Het archief is na bewerking direct overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief.
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Het archief is bewerkt aan de hand van de vernietigingslijst van het Ministerie van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, voor algemeen, .07 (organisme) en .08 (personeel), gepubliceerd in de Staatscourant van 1982, nr. 76. Stukken van algemene aard betreffende bestuurlijk handelen zijn niet aangetroffen. Deze stukken zijn reeds eerder vernietigd. De omvang van het archief vóór de bewerking bedroeg in totaal ca. 46 meter, waarvan na selectie 45 meter voor bewaring is aangewezen; een aantal bescheiden van vóór 1918 is verstuurd naar het Algemeen Rijksarchief. De bescheiden van na 1950 zijn teruggezonden naar het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Verantwoording van de bewerking
Het in deze inventaris beschreven archief beslaat de periode 1918-1950. De invoering van de zaaksgewijze ordening in 1950 is aangehouden als eindcesuur, terwijl 1918 als begincesuur is gekozen, aangezien de afdeling toen als zodanig werd ingesteld. In de inventaris is een aantal bescheiden opgenomen waarvan de datering vóór 1918 begint en na 1950 eindigt. Het criterium voor de bepaling of een dergelijke zaak in de inventaris is opgenomen is de datum waarop een besluit is genomen. De indeling van het archiefschema is gebaseerd op de taakomschrijving uit de Staatsalmanak. De onder de commissiearchieven opgenomen bescheiden zijn zelfstandige archiefvormers, waarbij als criterium eigen notulen, eigen correspondentie etc. gelden. Indien dit uit de dossiers niet te achterhalen was of als er duidelijk sprake was van archiefvermenging binnen de dossiers is ervoor gekozen om deze dossiers bij het secretariaatsarchief van de commissies te plaatsen.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (A).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Afdeling Volksgezondheid, nummer toegang 2.15.37, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, SZ / Volksgezondheid, 2.15.37, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen