Terug naar zoekresultaten

2.13.108 Inventaris van het archief van het Troepencommando Siam, de Nederlandse Militaire Missie Bangkok en de daarbij gedeponeerde archieven, (1942) 1945-1953

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.13.108
Inventaris van het archief van het Troepencommando Siam, de Nederlandse Militaire Missie Bangkok en de daarbij gedeponeerde archieven, (1942) 1945-1953

Auteur

R.M.E. Verdonk

Versie

27-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2004 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Defensie: Troepencommando Siam, Nederlandse Militaire Missie Bangkok
Mil. Missie Bangkok

Periodisering

archiefvorming: 1945-1953
oudste stuk - jongste stuk: 1942-1953

Archiefbloknummer

D14

Omvang

; 78 inventarisnummer(s) 1,80 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Troepencommando Siam/Nederlandse Militaire Missie Bangkok, 1945-1953

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief van het Troepencommando Siam / Nederlandse Militaire Missie Bangkok bevat onder ander naamlijsten van overledenen, opgave van KNIL rekruten in Thailand, verklaringen van het hoofd van het kantoor civielrechtelijke zaken tot het verlenen van toestemmingen voor het aangaan van huwelijken (op jaartal), het opsporen van graven en overbrengen van graven en ingekomen naamlijst van het Centraal Informatie Bureau van het Nederlands Indonesisch Rode Kruis van geïnterneerden in diverse kampen. De ingekomen en minuten van uitgaande stukken zijn nader beschreven.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
1 Het archief van het Troepencommando Siam/Nederlandse Militaire Missie Bangkok.
In 1942 en 1943 werden vanaf Java en Sumatra ruim 17.000 krijgsgevangenen naar Birma en Thailand getransporteerd om werkzaam te worden gesteld aan de spoorlijn Bangkok-Moulmein. Langs deze "dodenlijn" bevonden zich na afloop van de Tweede Wereldoorlog 144 kerkhoven. Ruim 3.000 Nederlandse krijgsgevangen overleden in Birma en Thailand.
Wanneer het Troepencommando Siam/Nederlandse Militaire Missie Bangkok officieel is opgericht werd niet achterhaald. De vroegst aangetroffen archiefstukken die getekend zijn door het hoofd van de Nederlandse Missie Bangkok, kolonel J.B. Haverkorn van Rijsewijk, dateren van november 1945. Het archiefblok omvat de periode 1945-1953.
Met betrekking tot het ontstaan van een troepencommando kan aan de hand van literatuur ( Rijksgeschiedkundige Publicatieën, uitgegeven in opdracht van de minister van Onderwijs en Wetenschappen, kleine serie, Van der Wal; Officiële bescheiden betreffende de Nederlands-Indonesische betrekkingen 1945-1950, Den Haag 1971, register van zaken, eerste deel p. 601; tweede deel p. 611. ) worden vastgesteld dat na het bevrijden van grote aantallen geallieerde krijgsgevangenen de KNIL-militairen werden gevormd in troepenverbanden, met het oog op inzet in Nederlands-Indië. Het is dan noodzakelijk een organisatiestructuur in de vorm van een staf actief te hebben in Thailand, mede als schakel met het hoofdkwartier in Nederlands-Indië. Het troepencommando en zijn opvolger, de missie, behartigde de algemene militaire belangen van Nederlands-Indië in Thailand en de huisvesting en verpleging van de militairen.
Daarnaast is er sprake van een Nederlands Detachement KNIL Siam, welke op 6 december 1946 werd opgeheven, waarbij enkele militairen en administratieve zaken overgingen in de missie. Zeer waarschijnlijk heeft het detachement zich bemoeid met de daadwerkelijke vorming van de troepenverbanden in de vorm van een aantal bataljons, het keuren van militairen, kleden, bewapenen, uitrusten en oefenen, alsmede het verschepen ervan naar locaties in Nederlands-Indië. Het leeuwendeel kreeg als bestemming Bali.
Voor de Nederlandse staatsburgers werd met het uitroepen van de onafhankelijkheid van Indonesië op 17 augustus 1945 de situatie daar onveilig en werden zij naar Thailand geëvacueerd.
Op 19 december 1945 arriveerde te Bangkok het schip ss "Staffordshire" met aan boord 1.200 evacués uit Batavia en Bandoeng. Op 22 december arriveerde het ss "Lake Charles Victory" met aan boord 1.700 vluchtelingen uit Semarang terwijl op Nieuwjaarsdag 1946 het ss "Amhurst" met 1.000 personen aankwam in Thailand. Al met al werden in maart 1946 4.640 Nederlands-Indische vluchtelingen geregistreerd, waarvan 2.100 vrouwen, 1.955 kinderen in de leeftijd tot 12 jaar, 365 jongeren tussen 12 en 18 jaar oud en 220 mannen.
1.1 Het Bureau voor Burger-Geëvacueerden.
De evacuatie van burgers vanuit het onveilige Java naar Thailand leidde tot de instelling van de Raad van Bestuur van het Bureau voor Burger-Geëvacueerden (BBG). Hierin namen plaats het hoofd van de Nederlandse Missie in Siam, kolonel J.B. Haverkorn van Rijsewijk; luitenant-kolonel P.G. Mantel, troepencommandant aldaar, en mevrouw M. Ch. Proper-Dogterom. Als adviseur werd majoor B.A. Piets benoemd.
Op 22 december 1945 startte de BBG haar werkzaamheden. Het hoofd van het bureau mr. J. A. Kylstra was verantwoording schuldig aan de Raad van Bestuur.
Het bureau bereidde later eveneens de evacuatie van burgerevacués uit Thailand voor.
Er werden voor de opvang en huisvesting van burgers vier kampen ingericht in Thailand: Emmadorp, een voormalig Japans kamp, 8 kilometer ten zuiden van het militaire kamp Tamuan. Wilhelminadorp, hier werden uiteindelijk zo'n 1.000 mensen opgevangen.
Julianadorp, met ongeveer 700 evacués en Beatrixdorp, het kleinste met 200 inwoners. Alle in de omgeving van Nakorn Pathom.
Als doorgangskampen, dus alleen bedoeld voor de eerste opvang in Bangkok, werden aan de grens van deze stad Irenekamp en Magrietkamp opgezet, terwijl ook de hotels Trocadero en Oriëntal als opvangkamp dienden. Als de stroom vluchtelingen zou indammen konden Irenekamp en Magrietkamp ook als permanent opvangkamp dienen.
De kleine kampen waren gelegen in Pretchburi, Prachai en Cholburi, met elk 100 tot 300 bewoners, en grote kampen te Tamuan (met Kanbury) en Nakom Pathon met 3.400 bewoners en de vrouwenkampen te Tamuan en Nakom Pathon met 1.300 bewoonsters.
De liquidatie van de burgerkampen onder beheer van de BBG werd ingezet nadat op 21 april 1946 het ss "Nieuw Holland" vanuit Bangkok naar Nederland vertrok met aan boord 551 burgerevacués.
Toen de situatie in Indië zich verbeterde werd ook de repatriëring naar Indië op gang gebracht. Tussen maart en augustus 1946 werden alle burgerevacués gerepatrieerd naar Nederland of terug naar Indië. Het kamp Emmadorp te Tamuan werd in juni 1946 afgebroken. In juli 1946 werden Beatrixdorp en Julianadorp opgeheven en in augustus werd als laatste het kamp prinses Irenekamp geliquideerd.
Op 11 september 1946 sloot het kantoor van de BBG.
1.2 De Opsporingsdienst overledenen
De Opsporingsdienst Overledenen (ODO) Birma/Thailand was - onder leiding van de Britse Allied War Graves Unit - belast met het opsporen van graven van overleden Nederlandse krijgsgevangenen en het inrichten van oorlogskerkhoven te Kanchanaburi en Chungkai.
De Nederlandse afdeling van de War Crimes Investigation te Bangkok werd met ingang van 26 oktober 1946 opgeheven.
1.3 Nederlands-Indisch Voorlichtingscentrum Bangkok
Onder verantwoordelijkheid van de Regerings Voorlichtings Dienst en onder leiding van D.J. van Wijnen werd een Nederlands-Indisch Voorlichtingscentrum in Bangkok gerund. Er werd onder zijn leiding een dagblad uitgegeven, De Uitkijk, dat vanaf begin 1946 tot 13 juli 1946 verscheen. De dienst werd in juli 1946, met het vertrek van Van Wijnen naar Java, opgeheven.
Geschiedenis van het archiefbeheer
In dit archief werd aangetroffen het gedeponeerd archief van de BBG. Blijkens het liquidatieverslag van 11 september 1946 werd het archief van dit kantoor deels overgedragen aan de Nederlandse Missie, en deels aan het Nederlands Hoofdkwartier.
Het geheim en niet geheim archief van het Nederlands Hoofdkwartier Koninklijk Nederlands-Indisch Leger, Detachement KNIL Siam werd volgens een aangetroffen proces verbaal in opdracht van de commandant van genoemd detachement in november 1946 ( Zie inventarisnummer 46 (proces-verbaal d.d. 30 november 1946, nr. 1764/Geheim) van deze inventaris. ) geheel vernietigd, met uitzondering van de agenda's en enkele "belangrijke bescheiden". Deze belangrijke bescheiden werden overgedragen aan het hoofd van de Nederlandse Missie.
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Er zijn inschrijfmiddelen aanwezig en wel 1 brievenboek geheim uit 1946 en 1 brievenboek algemeen uit 1946, daarnaast zijn er alfabetische indexen op naam, onderwerp, bevorderingen, demobilisatie en ontslag.
De alfabetische indexen hebben hun functie als toegang grotendeels verloren omdat gebleken is dat de meerderheid van de stukken waarnaar verwezen wordt in deze indexen niet aanwezig zijn in het archief.
Selectie en vernietiging
Uit het archief werden geen stukken ter vernietiging afgescheiden.
Verantwoording van de bewerking
In de archiefbescheiden wordt gesproken over Siam (het huidige Thailand) en over Burma (het huidige Birma). Het blijkt uit vele documenten uit die tijd, ook op ministerieel niveau, dat het vooroorlogse begrip Siam nog in zwang was, terwijl veelal de Engelse benaming Burma werd gehanteerd. Waar dat in de inventaris niet botst met de oorspronkelijke aanduiding is de moderne naamgeving Thailand en Birma toegepast.
Omdat het overgrote deel van de archiefbescheiden op een summiere wijze in een onderwerpindex werd ontsloten en er in iedere doos weer een herhaling van onderwerpen voorkomt is het archief herordend op onderwerp en datum.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Een enkel stuk kan in slechte staat verkeren, wat tot gevolg heeft dat het niet geraadpleegd kan worden.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Defensie: Troepencommando Siam, Nederlandse Militaire Missie Bangkok, nummer toegang 2.13.108, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Mil. Missie Bangkok, 2.13.108, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar