Terug naar zoekresultaten

2.08.48 Inventaris van het archief van de Afdeling Binnenlands Geldwezen van de Administratie der Generale Thesaurie, (1798) 1940-1953 (1964)

Het archief bevat dossiers betreffende de wettelijke regeling van en het toezicht op verzekeringsmaatschappijen, spaarbanken, handelsbanken en effectenhandel, de uitgifte van zilverbons en bankbiljetten, het muntwezen, de geldzuivering en de staatsschuld.
Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.08.48
Inventaris van het archief van de Afdeling Binnenlands Geldwezen van de Administratie der Generale Thesaurie, (1798) 1940-1953 (1964)

Auteur

J. Hazemeijer

Versie

25-01-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2003 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Financiën, Generale Thesaurie, Afdeling Binnenlands Geldwezen; Afdeling Binnenlands Geldwezen; Directie Binnenlands Geldwezen van de Administratie
Financiën / Binnenlands Geldwezen, 1940-1953

Periodisering

archiefvorming: 1940-1953
oudste stuk - jongste stuk: 1798-1964

Archiefbloknummer

F28064

Omvang

621 inventarisnummer(s); 10,20 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Financiën / Administratie van de Generale Thesaurie / Afdeling Geldwezen (1937-1946) Ministerie van Financiën / Administratie van de Generale Thesaurie / Afdeling Binnenlands Geldwezen (1946-1951) Ministerie van Financiën / Algemeen beheer van de Generale Thesaurie / Directie Binnenlands Geldwezen

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat dossiers betreffende de wettelijke regeling van en het toezicht op verzekeringsmaatschappijen, spaarbanken, handelsbanken en effectenhandel, de uitgifte van zilverbons en bankbiljetten, het muntwezen, de geldzuivering en de staatsschuld.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Bij beschikking van 11 juni 1937 nr. 13, Afdeling Kabinet en Secretarie werd bepaald dat de Generale Thesaurie de volgende afdelingen zal omvatten:
  1. Algemene Zaken
  2. Begrotingszaken
  3. Geldwezen
  4. Rijksbegrotingsdienst
De Afdeling Geldwezen werd verdeeld in de bureaus:
  1. Financiële Zaken
  2. Nationale Schuld
Bij beschikking van 28 oktober 1941 nr. 213, Afdeling Kabinet en Secretarie werd bepaald dat de navolgende werkzaamheden waarvan de behandeling tot nu toe geschiedde door de Afdeling Algemene Zaken, werden overgedragen aan de Afdeling Geldwezen: het muntwezen, het middenstandskrediet, exportkredietgaranties, zaken betreffende het Agentschap van het Ministerie van Financiën en de Directie van de Grootboeken der Nationale Schuld, de uitgifte van zilverbons, de steun aan de scheepvaart, het toezicht op de N.V. Nederlandse Springstoffenfabrieken en op de Nederlandsche Maatschappij tot ontginning van steenkolenvelden
Bij beschikking van 22 juni 1945 nr. 18, Afdeling Kabinet en Secretarie werd de Generale Thesaurie onderverdeeld in de volgende afdelingen:
  1. Begrotingszaken
  2. Geldwezen
  3. Bewindvoering
  4. Economische en Sociale Zaken
  5. Rijksbetalingsdienst
  6. Ambtenarenzaken en Erediensten
Bij beschikkingen van 6 maart 1946 nr. 188 en nr. 189, Afdeling Kabinet en Personeel werd de Afdeling Geldwezen onderverdeeld met vaststelling van de volgende taken:
1. Bureau Geldwezen Binnenland
a. Sectie Geld- en Kapitaalverkeer
zaken betreffende het geld- en kapitaalverkeer, bank- en kredietwezen, sparen, behandeling van de miljoenennota, raming van de middelen, samenstelling van de middelenoverzichten, regeling van de rentestand, prijspolitiek, toezicht op emissies, statutenwijzigingen van financiële instellingen, bouwkassen
b. Sectie Muntwezen
zaken betreffende het muntwezen, toezicht op 's Rijks Munt, de Nederlandsche Bank
c. Sectie Geldsanering
zaken betreffende afwikkeling van de geldsanering, in het bijzonder verzoeken om terugbetaling van ingeleverde bankbiljetten van vijfhonderd gulden en duizend gulden
d. Sectie Verzekeringswezen
zaken betreffende verzekeringswezen, in het bijzonder het toezicht op de onderlinge molest-verzekeringsmaatschappijen en het verlenen van ontheffing met betrekking tot het KB van 5 juli 1945 (Stb. F 120)
2. Bureau Nationale Schuld
zaken betreffende uitgifte en beheer van de staatsleningen, vlottende schuld, verloren schuldbrieven ten laste van het Rijk, Beurswet 1914, Tiendwet 1907, Beleggingswet, zekerheidstellingen ingevolge de Zeeongevallenwet, toezicht op het Agentschap van het Ministerie van Financiën in Amsterdam, personeelszaken van het Staats Muntbedrijf
3. Bureau Geldwezen Buitenland
zaken betreffende internationaal betalingsverkeer, kredietverlening van en aan het buitenland, vraagstukken verband houdende met de deviezenpositie van Nederland, prognose van de betalingsbalans, behandeling van handelspolitieke vraagstukken, uitvoering van de overeenkomsten van Bretton Woods
4. Studiedienst
zaken betreffende bestudering en uitwerking van algemene en bijzondere onderwerpen van monetaire, financiële en economische aard en verzorging van de documentatie en statistiek betreffende de bovengenoemde onderwerpen
Bij beschikking van 28 juni 1946 nr. 102, Afdeling Kabinet en Personeel werd met ingang van 1 juli 1946 de Afdeling Geldwezen vervangen door:
  • 1. Afdeling Binnenlands Geldwezen
  • 2. Afdeling Buitenlands Betalingsverkeer
  • 3. Bureau Nationale Schuld
Bij beschikking van 5 december 1946 nr. 172, Afdeling Kabinet en Personeel werden bij de Afdeling Binnenlands Geldwezen de volgende bureaus ingesteld met de volgende taken:
1. Bureau Geld- en Kapitaalverkeer
zaken betreffende geld- en kapitaalverkeer, behandeling van de miljoenennota, regeling van de rentestand, prijspolitiek, toezicht op emissies, statutenwijziging van financiële instellingen, bouwkassen, afwikkeling van de geldsanering, behandeling van verzoeken om terugbetaling van ingeleverde bankbiljetten van vijfhonderd gulden en duizend gulden, behandeling van de zaken betreffende de na-inlevering van andere bankbiljetten
2. Bureau Muntwezen en Centrale Bank
zaken betreffende het muntwezen, toezicht op 's Rijks Munt, Nederlandsche Bank, uitvoering van de overeenkomst van Bretton Woods
3. Bureau Verzekeringswezen
zaken betreffende verzekeringswezen, in het bijzonder levensverzekeringswezen, toezicht op de onderlinge molestverzekeringsmaatschappijen, afwikkelingen van regelingen tot stand gekomen op grond van de Zee- en Luchtvaartverzekeringswet 1939, Covalregeling
Bij beschikking van 26 juli 1950 nr. 179, Afdeling Personeel werd het Bureau Nationale Schuld toegevoegd aan de Afdeling Binnenlands Geldwezen.
Bij beschikking van 16 februari 1951 nr. 185, Afdeling Personeel werd de benaming van de Afdeling Binnenlands Geldwezen veranderd in Directie Binnenlands Geldwezen.
Bij dezelfde beschikking werd de naam van de Afdeling Juridische Zaken en Bewindvoering gewijzigd in Directie Bewindvoering. Tevens werd de naam van de Afdeling Economische en Sociale Zaken veranderd in Directie Financiering en Coördinatie Oorlogsschade (Finco). De indeling is dan als volgt:
  • I. Directie Binnenlands Geldwezen (BGW)
  • II. Directie Buitenlands Betalingsverkeer (BBV)
  • III. Directie Bewindvoering
  • IV. Directie Financiering en Coördinatie Oorlogsschade (Finco)
  • V. Dienst der Rijksbegroting
In hetzelfde jaar veranderde de naam van de Administratie van de Generale Thesaurie in Algemeen Beheer van de Generale Thesaurie.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het geïnventariseerde archief is gevormd uit de archiefbescheiden van:
  • in de periode 1940 - 5 maart 1946: Afdeling Geldwezen bestaande uit de Bureaus Financiële Zaken en Nationale Schuld
  • in de periode 6 maart 1946 - juni 1946: Afdeling Geldwezen met de Bureaus Geldwezen Binnenland en Nationale Schuld met uitzondering van Bureau Geldwezen Buitenland en Studiedienst
  • in de periode 1 juli 1946 - 25 juli 1950: Afdeling Binnenlands Geldwezen en Bureau Nationale Schuld
  • in de periode 26 juli 1950 - 15 februari 1951: Afdeling Binnenlands Geldwezen met inbegrip van Bureau Nationale Schuld
  • in de periode 16 februari 1951 - 1954: Directie Binnenlands Geldwezen.
Het archief van de Directie Binnenlands Geldwezen bestond uit twee gedeelten, ieder met een plaatsingslijst:
  • 1. Archiefbescheiden van de Afdeling (Directie) (Binnenlands) Geldwezen met uitzondering van Bureau Nationale Schuld, met de rubrieken 384-1258
  • 2. Archiefbescheiden van het Bureau Nationale Schuld met de rubrieken 342-1175
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het merendeel van de in deze inventaris beschreven archiefbescheiden beslaan de periode 1940 tot 1953, de invoering van het dossierstelsel. Sommige bevatten retro-acta voor 1940, zelfs nog uit de vorige eeuw. Zie daarvoor bijvoorbeeld de inv.nrs. 332 (retro-acta 1798-1896), 324 (retro-acta 1880-1932) en 231 (retro-acta 1924-1935). De einddatum is 1964 (inv.nr. 295).
Selectie en vernietiging
De stukken betreffende de uitvoering zijn vernietigd conform de lijst van de te vernietigen archiefbescheiden van het Ministerie van Financiën. Deze lijst is vastgesteld bij de beschikking van de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, en de minister van Financiën d.d. 20 september 1983, kenmerk M.M.A./AR-6301 II. Om een beeld te geven hoe de verschillende zaken administratief zijn afgehandeld, zijn bij twee rubrieken enige stukken van de te vernietigen bescheiden afgezonderd en als voorbeelddossiers in deze inventaris opgenomen. Zie hiervoor de inv.nrs.:
  • inv.nr. 15 Overheidsbemoeienis met de werkzaamheden van de molestverzekeringsmij;
  • inv.nrs 134-137 De vergoeding, weigering van de vergoeding van de tegenwaarde van de waardeloos verklaarde bankbiljetten van vijfhonderd gulden en duizend gulden. Na bewerking beslaat het archief 6,75 m.
Verantwoording van de bewerking
De archiefbescheiden van het Bureau Geldwezen Buitenland en de Studiedienst in de periode 6 maart 1946 - juni 1946 zijn niet aangetroffen onder de te inventariseren archiefbescheiden.
Aan de te inventariseren archiefbescheiden van de Directie Binnenlands Geldwezen zijn toegevoegd 3,63 m archiefbescheiden uit de periode 1953-1965 die geselecteerd zijn door de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) in Winschoten. Het betreffen hier bescheiden die thuishoren in de periode 1945-1953. De totale omvang van de te inventariseren archiefbescheiden bedroeg bij het begin van de inventarisatie 92 m.
Naar aanleiding van een eerste beoordeling van deze inventaris door het Nationaal Archief is deze ter aanpassing aangeboden aan de Centrale Archief Selectiedienst te Winschoten. Het gevolg van een en ander is geweest dat de inventarisnummers 6, 7, 62, 223, 242, 243, 282, 318, 323 en 329 zijn vervallen omdat ze zijn samengevoegd met andere beschrijvingen. Ook werden enkele beschrijvingen aangepast of verplaatst, waarbij de oorspronkelijke inventarisnummers gehandhaafd bleven.
In 2006 werden door het Ministerie van Financiën twee archiefblokken uit de archieven van de Generale Thesaurie (GT), Directie Binnenlands Geldwezen ter bewerking aangeboden aan het Project Wegwerken Archiefachterstanden (PWAA). Deze blokken GT 005 (Leningwet, 1945-1948) en GT 139 (Algemeen Beheer, 1931-1953) vormen een aanvulling op het archief van de Afdeling Geldwezen/Afdeling Binnenlands Geldwezen/Directie Binnenlands Geldwezen van de Administratie/Het Algemeen Beheer der Generale Thesaurie (1798) 1940-1953 (1964) dat al is overgebracht naar het Nationaal Archief. Deze dossiers bewerkt en met de inventarisnummers 346-463 in 2008 aan het archief toegevoegd.
Het archiefmateriaal is tijdens bewerking van archief van het Agentschap van het ministerie van Financiën in 2009 aangetroffen door medewerkers van het Project Wegwerken Archiefachterstanden (PWAA). Het is als vreemd archief uit het Agentschapsarchief afgezonderd en aan het archief van de Directie Binnenlands Geldwezen toegevoegd. Het archiefdeel beslaat 2 dozen met correspondentie inzake verzoeken tot uitbetaling van verjaarde coupons uit de jaren 1930-1937.
Ordening van het archief
De afdelingen van het Ministerie van Financiën hebben tot de invoering van het dossierstelsel per 1 mei 1953 hun archieven geordend tot een centraal verbaalarchief. Bij dit systeem werden de besluiten chronologisch geordend op datum van afdoening en per dag afgenummerd. Vele afdelingen waaronder de Afdeling (Directie) (Binnenlands) Geldwezen hebben gemeend dit stelsel van centrale archiefordening te moeten verlaten. Nadat de betreffende stukken waren geregistreerd in de centrale afdoeningsagenda, werden ze uit het verbaalarchief gelicht en geordend tot bundels op onderwerp. Men heeft hierbij een nummer toegekend aan elk nieuw onderwerp. Bij de beschrijvingen is de oorspronkelijke volgorde van deze rubrieken aangehouden. Zie de concordans die als bijlage bij deze toegang is opgenomen.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (B).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Financiën, Generale Thesaurie, Afdeling Binnenlands Geldwezen; Afdeling Binnenlands Geldwezen; Directie Binnenlands Geldwezen van de Administratie, nummer toegang 2.08.48, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Financiën / Binnenlands Geldwezen, 1940-1953, 2.08.48, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Voor het vervolg zie:
2.08.49 Inventaris van het archief van de Directie Binnenlands Geldwezen van het Algemeen Beheer van de Generale Thesaurie (1948)1954-1965

Bijlagen

Concordans van rubrieksnummer naar onderwerpsummer
Onderwerp Nummer rubriek Nummer onderwerp
Aanschrijvingen 381 XLVI
Agentschap van Financiën 753 LII
Amortisaties 356 XXXIX
Artillerie Inrichtingen NV 378 XLIV
Bedrijfsorganisaties verzekeringswezen 1250 XXIX
Beschikking beursverkeer 1180 XXII
Beschikkingen deblokkering 1164 XIV
Beurswet 671 XLVIII
Binnenlands verzekeringswezen/ziekenfondswezen 1172 XIX
Bouwkassen 1154 XI
Buitenlandse kredieten 1175 LVI
Buitenlandse verzekeringsmaatschappijen 384 II
Centrale beleggingsraad 733 L
Commissie giraal geldverkeer 1165 XV
Controle op geldswaarden bij het Agentschap van het Ministerie van Financiën in Amsterdam 844 LIII
Correcties geldzuivering bij de Postcheque- en Girodienst 1168 XVII
Economische mededinging 1184 XXV
Geldleningen 378A XLV
Geldsanering/geldzuivering 1151 X
Grootboekzaken 741 LI
Hoofdgroep banken 1176 XX
Hypotheken, aflossing en belening 1163 XIII
Hypothecaire leningen 1146 LIV
Indische oorlogsrisico regeling 1258 XXXIII
Inlevering bankbiljetten vijfhonderd gulden en duizend gulden 1169 XVIII
Investeringscommissie 1177 XXI
Kapitaalverkeer 1157 XII
Kredietinstellingen 1147 VIII
Marshallhulp 1181 XXIII
Molestverzekeringsmaatschappijen, onderlinge 385 III
Muntzaken 649 IV
Nationale Werkelijke Schuld (NWS) 355 XXXVIII
Nederlandsche Bank 656 V
Nederlands-Indië 353 XXXVI
Obligaties en couponbladen, vernieuwing 359 XLI
Oostenrijkse bondslening 695 VI
Overlijdensverklaringen van vermisten ten behoeve van levensverzekeringsmaatschappijen 1167 XVI
Rijkspostspaarbank 664 XLVII
Schaderegeling rijksmotorrijtuigen 1253 XXXI
Schuldbewijzen c.q. -bewijzen ten laste van het Rijk, verloren 357/376 XL/XIII
Spaarwezen 764 VII
Staatsleningen 352 XXXV
Staatsleningen, uitloting 354 XXXVII
Staatsschuld, algemeen 351 XXXIV
Verzekering marshallgoederen 1248 XXVII
Verzekering regeringsgoederen 1251 XXX
Verzekering vliegrisico's 1249 XXVIII
Vlottende schuld 364 XLII
Waarborgkapitalen, teruggegeven 724 XLIX
Wet op het Schadeverzekeringsbedrijf 1254 XXXII
Wet toezicht kredietwezen 1185 XXVI
Wet verplichte verzekering 1183 XXIV
Zee- en luchtvaartverzekeringswet 377 I
Ziekenfondswezen/binnenlands verzekeringswezen 1172 XIX
Zilverbons 774 VIII
OnderwerpNummer rubriekNummer onderwerp

Archiefbestanddelen