Terug naar zoekresultaten

2.18.22 Inventaris van het archief van Van Gend en Loos NV, ca. 1800-1983

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.18.22
Inventaris van het archief van Van Gend en Loos NV, ca. 1800-1983

Auteur

J.A.A. Bervoets

Versie

20-04-2023

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1984 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Van Gend en Loos
Van Gend en Loos

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: ca. 1800-1983

Archiefbloknummer

I20509

Omvang

; 386 inventarisnummer(s) 20,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Van Gend en Loos (1809-2003)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat algemene stukken van de directie: behalve circulaires onder andere aanschrijvingen en kopieboeken van uitgaande brieven (1910-1920). Met betrekking tot het personeel zijn er stukken over loon en pensioen en diverse personeelsregisters (1910-1918) en tevens voor enkele kantoren. Er zijn ook stukken over eigendom van gebouwen en ander materieel: paarden, motorvoertuigen, bussen. Daarnaast zijn er stukken over de bedrijfsvoering (jaarverslagen etc.), het goederenvervoer (dienstregelingen e.d.), instructies en reglementen, internationaal goederenvervoer en marketing. Verder kent het archief een grote afdeling documentatie met onder meer tijdschriften, albums van jubilea, briefwisseling archivaris, bedrijfshistorisch onderzoek, foto's etc.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De firma Van Gend en Loos is in 1794 voor het eerst actief geweest. Als oprichtingsdatum wordt echter 18 oktober 1796 beschouwd, de datum van het huwelijk tussen Jean Baptist van Gend en Marie Loos, waardoor de namen van twee Antwerpse transportfirma's met elkaar verbonden werden. Deze datum is fictief: zij diende om een in 1944 uitgestelde jubileumviering te rechtvaardigen.
Als algemene oprichtingsdatum geldt 1809. Het bedrijf was oorspronkelijk gespecialiseerd in personen- en postvervoer, maar schakelde eind negentiende eeuw over op stukgoederenvervoer. Hiertoe werd een contract gesloten met de spoorwegen die in 1928 het bedrijf tevens overnamen. Gedurende bijna een eeuw zouden de vrachtwagens en bestelwagens van Van Gend en Loos een begrip zijn met hun vestigingen bij of naast de stations. Vanaf de jaren tachtig onderging het bedrijf diverse saneringen en overnames, waarna in 2003 een definitief einde kwam aan de zelfstandigheid.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De oudste stukken zijn verloren gegaan. Vermoedelijk zijn zij in Antwerpen als familiestukken achtergebleven. In 1885 wordt het bedrijf overgenomen door Joseph Hippolyte Colignon, die naast de diligence-kantoren factorijen vestigt voor het aanbrengen en afhalen van spoorweggoederen en contracten sluit met de spoorwegen. Met dat moment vangt ook het hier beschreven archiefgedeelte aan.
Reeds vroeg moeten er voorschriften hebben bestaan voor het beheer van het bedrijfsarchief. Uit bewaard gebleven etiketten blijkt, dat er instructies zijn geweest voor vernietiging van categorieën stukken op termijn. Vanaf 1942 is er ook een historisch georiënteerde archivaris werkzaam geweest, die het archief completeerde met fotoverzamelingen, waaronder een "portrettengalerij". Hij activeerde ook het historisch onderzoek en verleende assistentie. Deze historische documentatie ging echter ten koste van de oorspronkelijke archiefordening. De archivaris voorzag de stukken van een willekeurig nummer en heeft ze vermoedelijk ook gecatalogiseerd: de beschrijving is echter verloren gegaan. In 1962 bleek de archivaris niet meer in staat om vragen van het publiek te beantwoorden. Thans is er geen historische archivaris werkzaam.
Historisch waardevol geachte stukken werden inmiddels opnieuw geordend, ditmaal in dossiers, die van een nummerlijst waren voorzien. Deze stukken werden geborgen in houten ladenkasten. Zij vormden de basis van de documentatie voor een bedrijfsmuseum, dat gevestigd is in het hoofdkantoor van Van Gend en Loos, aan de Catharijnesingel in Utrecht. De stukken werden door de museumbeheerder gelicht en niet altijd teruggeborgen. Het gevolg is dat ze opnieuw door elkaar geraakten.
Door deze reorganisaties is de oorspronkelijke structuur van het bedrijfsarchief, dat als "historisch archief" werd beschouwd verloren gegaan. De stukken werden echter wel aangevuld door personeelsleden, die vanuit hun eigen archief de archivaris verrasten met specimina van vervoersadministratie, curiosa, negentiende-eeuwse documenten, foto's, e.d.. Deze werden in de elkaar opvolgende documentatiesystemen opgenomen.
In 1983 werd het bestand aangetroffen in twee opslagruimten, de een naast de museumzaal, de andere op het "entresol" in het hoofdkantoor.
Het werd overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief, waar het globaal werd geordend en beschreven. Door de archivaris aangebrachte ordeningen waarvan toegangen bewaard zijn gebleven, zijn gehandhaafd. De toegangen zelf worden achterin de lijst afgedrukt.
De lijst is voor uitbreiding vatbaar:
  1. Door de beheerder van het museum van Van Gend en Loos zal een opgave worden gemaakt van stukken uit het historisch archief, die in het museum worden tentoongesteld. Dit zijn behalve losse brieven ook spectaculaire boekhoudkundige bescheiden als het balansboek, enkele jubileumalbums, e.d.
  2. Buiten het historisch archief bleven de archieven van afdelingen als Juridische Zaken, e.d., die alsnog bereid zijn om hun stukken aan het Algemeen Rijksarchief over te dragen. Deze stukken zullen, voorzien van een nader werkrapport, aan de beschrijving worden toegevoegd.
De beschrijvingen in de lijst zijn niet altijd gedateerd, omdat de stukken niet op volgorde liggen. Dat zal eerst na definitieve inventarisatie geschieden.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Aanwijzingen voor onderzoek naar locale geschiedenis in het archief van Van Gend en Loos.
Nadat enige malen is gebleken dat met name belangstelling wordt getoond naar de geschiedenis van plaatselijke kantoren van Van Gend en Loos, lijkt het mij dienstig om ter begeleiding van de onderzoeker het volgende vast te leggen:
1. In de algemene directiestukken bevinden zich instructies met tal van plaatsnamen, voornamelijk wijzigingen van tarieven en bestemmingslijsten, De inhoud kan echter na langdurig onderzoek op zijn waarde worden geschat. Voor wie snel resultaat wil, niet aanbevelenswaardig. Omdat het hier om (door elkaar geraakte) series gaat, blijft de toegang moeilijk.
2. Snel resultaat leveren voor alle kantoren:
Inv.nrs. 71-76. Personeels- en tractementsregisters en de daarbij behorende stamkaarten. Van belangrijke functionarissen kan het geboortejaar worden opgespoord.
Inv.nr. 83. Bevat overzichten van onroerende goederen van Van Gend en Loos en de in verband daarmee gesloten contracten.
Inv.nrs. 81, 82. Bevat de resultaten van onderzoek van het vrachtvervoer op een bepaalde dag in 1947 en een overzicht van de sterkte aan personeel en materieel op de kantoren.
Inv.nr. 85. Bevat eigendomsbewijzen van de kantoorpanden.
Inv.nr. 89. Bouwtekeningen van loodsen. 1951.
Inv.nr. 96. Kasstaten per kantoor.
Inv.nr. 115. bevat kaarten met de vrachtroutes in de jaren 1930-1950.
Inv.nr. 116. bevat als aanvulling de z.g. "plaatsenlijsten".
3. Als curicsa kunnen dienen
Inv.nrs. 27-30: portretten van directeuren.
Inv.nrs. 31-33. Portretten van postillons.
Inv.nrs. 49-50. Plakzegels.
Inv.nr. 323. Foto's van gevels van de kantoren.
Ordening van het archief
Mededeling Jan Bervoets 12-05-1993:
De dossiernummers sluiten niet op elkaar aan, omdat ze zo door de administratie (het bedrijfsmuseum) zijn/waren aangegeven. De tussenliggende dossiers waren leeg.
In overleg met Van Gend & Loos is indertijd besloten hun administratie aan te houden omdat er evt. stukken kunnen worden ingevoegd/geleend t.b.v. het museum. Er zijn voorstellen tot nadere correctie binnengekomen ook van de instelling.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Van Gend en Loos, nummer toegang 2.18.22, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Van Gend en Loos, 2.18.22, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
De onderzoeker moet rekening houden met het feit dat archivalia door de beheerder van het bedrijfsmuseum kunnen zijn opgevraagd om alsdaar geruime tijd te worden tentoongesteld.

Bijlagen

Archiefbestanddelen