2.16.111 Inventaris van het archief van het Directoraat-Generaal voor Scheepvaart en Maritieme Zaken van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, (1840) 1980-1998 (2002)

Dit is het archief van het Directoraat-Generaal Scheepvaart en Maritieme Zaken (DGSM). Het complete archief van DGSM en haar voorgangers bestrijkt de jaren 1840 tot 2003. Dit gedeelte van het DGSM archief loopt van 1840 tot 1999.

In de ontwikkelingsgeschiedenis van de nationale scheepvaartwetgeving, zoals die in de periode 1980-1994 van kracht was of nog is, kunnen een aantal belangrijke perioden worden onderscheiden:

• 1891: De totstandkoming van een aantal wetten en regelingen waarmee regels worden gesteld ter ordening van het scheepvaartverkeer, zowel op zee als op de binnenwateren. Het betreft hier onder meer de Wet van 28 februari 1891 (Stb. 69) tot vaststelling van bepalingen betreffende 's Rijks waterstaatswerken, en de Wet van 15 april 1891 (Stb. 91), houdende bepalingen ter voorkoming van aanvaring of aandrijving op de openbare wateren in het Rijk, die voor de scheepvaart openstaan. Beide wetten zijn, zij het met een aantal tussentijdse wijzigingen, tot 1988 van kracht geweest;
• 1909: Het van kracht worden van de Schepenwet, houdende bepalingen inzake de bouw, inrichting en uitrusting van schepen;
• 1931: De totstandkoming van de Binnenvaartrampenwet;
• 1935: Het van kracht worden van de wetten op de zeevaart- en zeevisvaartdiploma's, waarmee de veiligheidseisen met betrekking tot zeeschepen aangevuld worden met eisen inzake de samenstelling en omvang van de scheepsbemanning;
• 1937: Het van kracht worden van het Schepelingenbesluit, houdende bepalingen inzake de woon-, werk- en leefomstandigheden aan boord.

In de jaren voor 1945 ressorteerden zaken met betrekking tot zeescheepvaart niet onder één departement. In 1830 viel het loodswezen onder het departement van Marine, terwijl het in dat jaar nieuw ingestelde departement van Waterstaat, Nationale nijverheid en Koloniën zich met de scheepvaart bemoeide. De naam van dit departement veranderde in 1877 in Waterstaat, Handel en Nijverheid en in 1905 in Landbouw, Nijverheid en Handel.

De jaren 1944-1947 waren roerige jaren voor dit departement. Er vonden de volgende veranderingen plaats:

• 31 mei 1944: instelling ministerie van Scheepvaart en Visserij
• 23 juni 1945: verandering van de naam in ministerie van Scheepvaart
• 23 juni 1945: ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid opgeheven
• 23 juni 1945: ministerie van Verkeer en Energie ingesteld
• 18 juli 1946: ministerie van Scheepvaart opgeheven
• juli 1946: naam ministerie van Verkeer en Energie veranderd in ministerie van Verkeer, scheepvaarttaken ondergebracht bij dit ministerie
• maart 1947: ministerie van Verkeer en Waterstaat ingesteld.

In de jaren 1947 - 1980 vielen zaken met betrekking tot zeescheepvaart nog steeds deels onder de verantwoordelijkheid van de minister van Verkeer (en Waterstaat) en deels onder die van de minister van Defensie. Het ministerie van Defensie had een Directoraat-Generaal voor het Loodswezen en droeg zorg voor de betonning, bebakening en verlichting van de voor de zeevaart openstaande nederlandse wateren, op het Nederlandse gedeelte van het continentale plat en op het IJsselmeer. Ook de radardienst en de kustwacht vielen onder de minister van Defensie.

Vrijwel alle overige activiteiten van de Rijksoverheid met betrekking tot de scheepvaart vielen onder verantwoordelijkheid van Directoraat Generaal van Scheepvaart (DGS) van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. DGS werd in 1947 ingesteld. Onder de verantwoording van DGS vielen de Directie Scheepvaart en de Inspecteur Generaal voor de Scheepvaart. De Inspecteur Generaal voor de Scheepvaart omvatte twee diensten: de Scheepvaartinspectie en de Scheepmetingsdienst.

Met de instelling van het Directoraat-Generaal Scheepvaart en Maritieme Zaken, vallend onder het ministerie van Verkeer en Waterstaat, werd getracht een dergelijke versnippering van de verantwoordelijkheden tegen te gaan en een slagvaardiger en doelmatiger maritiem overheidsbeleid te realiseren. DGSM werd ingesteld bij ministeriële regeling van 27 december 1979 (Stcrt. 251). De regeling trad in werking op 1 januari 1980. In het nieuwe directoraat-generaal werden opgenomen het Directoraat-Generaal van de Scheepvaart, het rijksloodswezen (dat in 1988 werd geprivatiseerd) en de op de zeescheepvaart betrekking hebbende activiteiten van Rijkswaterstaat.

De belangrijkste taken van DGSM waren:

• Het behartigen van economische, juridische en sociale zaken betreffende de Nederlandse zeescheepvaart;
• Het houden van toezicht op Rijksvaartuigen, oorlogsschepen uitgezonderd;
• Het bevorderen van de veiligheid en milieuvriendelijkheid van de zeescheepvaart en de binnenscheepvaart;
• Het beheren van de loodsdienst, de betonning, bebakening, kustverlichting en kustwacht.

In 1994 bestond het DG uit twee beleidsdirecties. De Directie Maritiem Vervoer hield zich bezig met het vervoersbeleid voor de maritieme sector, zowel voor de vanuit Nederland beheerde schepen als voor zeescheepvaart die de Nederlandse havens aandoet. De Directie Scheepvaartverkeer richtte zich op de verkeersaspecten van de zeescheepvaart. Hieronder viel de technische veiligheid van de schepen, de veiligheid van de lading en de bemanning en het nautisch beheer van de scheepvaartwegen. De neerslag hiervan kan ondermeer worden teruggevonden in het hoofdstuk Scheldemond welke de stukken bevat over het beheer van de Westerschelde. Daarnaast kende DGSM twee uitvoerende directies: de Scheepvaartinspectie en de Vaarwegmarkeringsdienst. In 1997 hield DGSM op te bestaan als zelfstandig directoraat-generaal en werd bij het nieuw ingestelde Directoraat-Generaal Goederenvervoer gevoegd.

Het archief is voorheen opgedeeld in drie periodes van 5 jaar (1980-1984, 1985-1989 en 1990-1994), 2 periodes van 10 jaar (1980-1989 en 1990-1999) een periode van 3 jaar (1995-1997), een periode van 158 jaar (1840-1997) en een periode van 63 jaar (1941-2003).

Eind jaren ’90 is de periode 1980-1989 bewerkt door het archief bewerkingbedrijf Breddels en Vermeulen, de voorloper van Doxis. Dit archiefbestanddeel is waarschijnlijk als te bewaren geselecteerd uit de bestanddelen 1980-1984 en 1985-1989. Er is een inventaris gemaakt voor het bewerkte archiefbestanddeel: een Excel-bestand met daarin het volgnummer, een summiere omschrijving van het dossier en het gebruikte RIO handelingnummer. Het blok van 1941-2003 heeft altijd bij de zorgdrager gestaan.

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

In de blokken 1980 -1984, 1985 - 1989, 1990 - 1994, 1995 - 1997 en ongestructureerd zijn vooral vergaderverslagen van commissies en werkgroepen,verslagen van conferenties en symposia, correspondentie en Kamervragen aangetroffen. Veelvuldig zijn Nederlandse Bijdragen aangetroffen aan vergaderingen van verschillende werkgroepen van de internationale organisaties zoals het IMCO (Inter-governmental Maritime Consultative Organization) en de IMO (International Maritime Organization). De stukken zijn in het Nederlands, Engels, Frans of Duits.
In de delen Privatisering Loodswezen en Scheldevaart van het werkarchief zijn vooral stukken aangetroffen over het wijzigen van de Loodswet 1957 en van de Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart met daarin processen-verbaal van 1840 tot en met 1992.
Verzelfstandiging loodswezen 1988.

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Directoraat-Generaal Scheepvaart en Maritieme Zaken, nummer toegang 2.16.111, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, VW / DG Scheepvaart, 2.16.111, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Aan het Nationaal Archief zijn eerder archiefblokken van de voorganger van DGSM, het Directoraat-Generaal van Scheepvaart (DGS), overgedragen. Het gaat om de volgende toegangen:

• 2.16.87.02 Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Directoraat-Generaal van Scheepvaart (DGS), 1945-1959 (1960);
• 2.16.87.03 Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Directoraat-Generaal van Scheepvaart (DGS), (1949) 1960-1971;
• 2.16.87.04 Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Directoraat-Generaal van Scheepvaart (DGS), (1966) 1972-1979 (1980);
• 2.16.87.14 Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Scheepvaartinspectie, 1946-1972;
• 2.16.87.16 Ministerie van Scheepvaart en Visserij (1940-1945), Directoraat-Generaal van Scheepvaart (1945-1979), Inspecteur-Generaal van Scheepvaart (1941-1964), Scheepvaartinspectie (1957-1972); Supplement.
• Tevens bevat onderhavig archief raakvlakken met:
  2.16.110 Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Commissie Van Heusden inzake de privatisering van het loodswezen, 1983-1988 (2000).