Terug naar zoekresultaten

2.21.198 Inventaris van het archief van jhr. mr. M. van der Goes van Naters [levensjaren 1900-2005], (1914) 1927-2002

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.21.198
Inventaris van het archief van jhr. mr. M. van der Goes van Naters [levensjaren 1900-2005], (1914) 1927-2002

Auteur

J.A.A. Bervoets

Versie

11-06-2019

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1981 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Collectie 334 M. van der Goes van Naters [levensjaren 1900-2005]
Goes van Naters, van der

Periodisering

archiefvorming: 1927-2002
oudste stuk - jongste stuk: 1914-2002

Archiefbloknummer

C24512

Omvang

; 223 inventarisnummer(s) 5,35 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het, een aantal stukken in het.
Nederlands
Frans

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Goes van Naters, jhr. M. van der
, , 1900-2005

Samenvatting van de inhoud van het archief

Marinus van der Goes van Naters (1900-2005) was van 1945 tot 1951 fractieleider van de Partij van de Arbeid. Van 1958 tot 1967 zat hij in het Europees Parlement.
Het archief bevat diverse correspondentie; stukken uit zijn tijd in de Tweede Kamer, onder meer over diverse kabinetsvormingen, Indonesië en documenten over de zogenaamde 'schrootaffaire', waarbij regeringsinstanties frauduleus zouden hebben gehandeld bij de import van schroot uit "derde landen"; stukken over de Raad van Europa, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (E.G.K.S.) en het Europese parlement. Tevens zijn er enige stukken over zijn persoonlijk leven en over zijn betrokkenheid bij de natuurbescherming. Daarnaast is er de nodige documentatie.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Jhr. Marinus van der Goes van Naters werd op 21 december 1900 in Nijmegen geboren als zoon van Jhr. Aert van der Goes van Naters (1863-1941). Na zijn schoolopleiding aan het Stedelijk Gymnasium voltooide hij in 1923 zijn studie in de rechten de Leiden, waarna hij zich als advocaat en procureur in Nijmegen vestigde. Het revolutie- jaar 1918 was voor hem aanleiding om zich aan te sluiten bij de Sociaal- Democratische Arbeiders Partij. Zijn socialistische overtuiging werkte hij wetenschappelijk uit in zijn dissertatie Het Staatsbeleid der Sociaaldemocratie ( Leiden 1930). Kort daarop vestigde hij zich in Heerlen als leider van het Centraal Bureau voor Arbeidsrecht, adviseur van de moderne arbeidersbeweging ( het Nederlands Verbond van Vakverenigingen) en advocaat van diverse instellingen, waaronder de Vereniging van Arbeiders Radio- Amateurs. In 1937 werd hij voor de S.D.A.P. tot lid van de Tweede Kamer gekozen. Tijdens de bezetting werd hij als "Indische gijzelaar"opgepakt en geïnterneerd in Buchenwald, Haren, St. Michielsgestel en beekvliet; na zijn vrijlating in 1944 was hij actief betrokken bij de opbouw van de nieuwe Nederlandse samenleving na de oorlog. Van 1945 tot 1951 trad hij in de Tweede Kamer op als fractieleider van de Partij van de Arbeid. Met de kabinetsvorming van 1946 en 1948 had hij dus rechtstreeks te maken. Karakteristiek was zijn inzet voor een zo onafhankelijk mogelijk Indonesië, (de "lichte"Nederlandse Indonesische Unie), verbeteringen in de werking van het parlementaire democratische systeem en de formulering van een door Nederland te volgen koers in de richting van een verenigd Europa. In 1951 leidde een door hem afgestaan interview aan Het Vrije Volk over Nieuw - Guinea tot zijn terugtreding als fractieleider. Hij bleef tot 1967 lid van de Tweede kamer, waar hij zich vooral specialiseerde in het buitenlandse beleid. In 1949 nam hij zitting in de Raadgevende Assemblee van de Raad van Europa, geformeerd vanuit het initiatief van Europese parlementariërs, voorstanders van een Europese eenheid. In 1952 had hij zitting in het parlement van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, waarin hij zich vooral toelegde op de constitutionalisering van het Verenigd Europa, inclusief een gemeenschappelijke defensie- unie. Van 1958 tot 1967 had hij zitting in het Europese Parlement, waarin hij ook als vice - voorzitter optrad. Hij was nauw betrokken bij de associatie van voormalige koloniën van Europese landen bij de E.E.G en onderhield vele persoonlijke contacten met de staatshoofden van de onafhankelijke landen in Afrika. In 1958 en volgende jaren maakt hij naam door zijn aandeel in het aan het licht brengen van een door de Hoge Autoriteit van de E.G.K.S. gedulde fraude bij de verhandeling van Schroot. Na zijn terugtrekking uit het Europese Parlement gaf Van der Goes van Naters als professeur- visiteur aan de Nationale Universiteit in Rwanda colleges in het staatsrecht. Daarnaast was hij steeds nauw betrokken bij de natuur- en milieubescherming, nationaal en internationaal. Hij heeft op dit terrein vele persoonlijke interventies verricht. Vanaf 1945 is hij lid van de Natuurbeschermingsraad. Van zijn hand verschenen behalve zijn dissertatie en tal van artikelen in dag-, week- en maanbladen de boeken Socialistische Staatsvernieuwing (1936) en De Leiding van de Staat (1946). In 1980 verschenen zijn memoires onder de titel "Met en tegen de tijd", die kenmerkend beeld geven van zijn persoonlijkheid en waarnaar voor verdere gegevens over zijn levensloop zijn verwezen. ( De gegevens zijn ontleend aan Met en tegen de tijd. Een tocht door de Twintigste Eeuw, Amsterdam 1980. ) Jhr. Marinus van der Goes van Naters stierf te Wassenaar op 12 februari 2005, in de leeftijd van 104 jaar.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De voltooiing van zijn memoires was voor Van der Goes van Naters aanleiding om zijn archief te ordenen en open te stellen voor onderzoek door het publiek. In september 1979 droeg hij een deel, voornamelijk handelende over buitenlandse politieke betrekkingen, over aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam. Een ander deel, dat hij als "politiek archief" bestempelde, werd in juni 1979 aan het Algemeen Rijksarchief overgedragen ( Zie correspondentie van de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief, 1975 D 9. 105,1978 d 9. 128, 1979, d 9. 124, 1981 d 8. 20. ) . In januari 1979 droeg hij enige brieven van de schrijver Herman Robbers over aan het Nederlands Letterkundig Museum ( Zie hiervoor inventarisnummer 2.l. ) . Het overige, door hem als historisch archief beschouwde deel, werd ondergebracht in het familie- archief Van der Goes van Naters, dat beheerd wordt door een daartoe speciaal in het leven geroepen stichting. De ordening van deze archiefgedeelten ging parallel met het verwerken van gegevens daaruit in zijn memoires en vertoont daar duidelijke sporen van. Soms kan men met de schrijver stellen, dat "dit boek... als het ware, de sleutel tot het geheel (vormt)" ( Brief van Van der Goes van Naters aan het Centraal Register van Particuliere Archieven, 10 augustus 1981. Afschrift in correspondentie van de Tweede Afdeling, 1981, D 8.20. ) Uit vergelijking tussen de stukken en de desbetreffende passages in zijn memoires blijkt, dat archiefstukken en herinneringen elkaar aanvullen: nu eens lichten de memoires de stukken toe, dan weer vermelden zij feiten, die geen weerslag in de archiefstukken hebben, omdat het mondeling gedane mededelingen zijn. Dit is voornamelijk het geval met de oudste stukken: enkele advocatendossiers, de stukken betreffende de Zaak-Oss, zijn fractievoorzitterschap van de Partij van de Arbeid en de schrootaffaire. Parallellen zijn ook te vinden in het aan het I.I.S.G. overgedragen gedeelte. Een enkele maal verwijst Van der Goes in zijn memoires expliciet naar het hier beschreven archief. Het gevolg van deze werkwijze is, dat de archiefstukken, die betrekking hebben op de wordingsgeschiedenis van de verschillende Europese lichamen: Raad van Europa, Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, Europese Parlement en Europese Economische Gemeenschap, in een losser verband zijn komen te staan. Van der Goes geeft in zijn memoires hier slechts persoonlijke herinneringen weer en de dossiers betreffende zijn werkzaamheden in deze organen zijn minder scherp begrensd en minder consequent uitgesplitst.
De verwerving van het archief
Het archiefblok bevat archiefstukken onder verschillende rechtstitels verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
Bij de beschrijving is geprobeerd om de oorspronkelijke verbande met de memoires alsnog vast te leggen. Het algemeen gedeelte: een bundel brieven van Van der Goes van Naters en een bundel neerslag van herinneringen van Van der Goes ten behoeve van historisch onderzoek of door hemzelf gevoerde polemiek, is sterk analytisch beschreven. Waar referenties zijn met specifieke passages in "Met en Tegen de Tijd", wordt dit expliciet bij het inventarisnummer vermeld. Detailonderwerpen in bepaalde nummer, waarvan geen afzonderlijke beschrijving is gemaakt, zijn index verwerkt, terwijl ook meer persoonsnamen in de index op personen voorkomen dan in de inventaris zijn vermeld. De inventaris werd in 1981 voltooid door drs J.A.A. Bervoets, chartermeester I bij de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief.
Ordening van het archief
Bij de opstelling van de inventaris heeft de inventarisator zich niet geheel aan de ordening van Van der Goes van Naters kunnen houden. Enkele ongeordende stukken moesten worden ingevoegd kwamen uit vreemde dossiers tevoorschijn (inventarisnummer 58); tal van dossiers bevatten naast originele archiefstukken ook achteraf ingevoerd documentenmateriaal, dat soms een bredere strekking had dan het dossier- onderwerp en dus door aparte beschrijving tot zijn recht kwam; ook bleken fragmenten correspondentie of series artikelen uit elkaar te zijn gerukt, zelfs werden aansluitende pagina`s gedrukte tekst of geschreven brieven in verschillende rubriekomslagen geborgen! Om die reden is het gedeelte, dat handelt over de Europese eenwording, herordend en uitgesplitst naar functie. Voor een groot deel kon de interne orde van enkele dossiers gehandhaafd blijven. Een aparte bundel "belangrijke stukken", door Van der Goes zelf van een tafel voorzien, moest echter worden uitgesplitst om verbroken verbanden in de correspondentie te herstellen. De hoofdindeling van de inventaris loopt op bepaalde punten niet parallel met de indeling van Van der Goes van Naters`memoires. Stukken betreffende zijn optreden in Europese lichamen. Deze systematiek heeft ertoe geleid, dat het omvangrijke dossier betreffende de schrootaffaire is uitgesplitst, om dat Van der Goes van Naters zowel, al of niet rechtstreeks, in de beide Kamers als ook in Europese lichamen intervenieerde.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Collectie 334 M. van der Goes van Naters [levensjaren 1900-2005], nummer toegang 2.21.198, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Goes van Naters, van der, 2.21.198, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Stukken betreffende de SDAP en de Partij van de Arbeid bevinden zich in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.
Stukken van zijn overleden echtgenote Antje van der Plaats bevinden zich in het Internationaal Instituut en Archief van de Vrouwenbeweging.
Vooroorlogse stukken berusten nog bij de familie; dit bestand kan op termijn nog worden aangevuld.
Afzonderlijke brieven aan Van der Goes zijn wegens het belang van de auteur aan diverse instemmingen gezonden: Voorbeelden zijn de in deze inventaris beschreven schenkingen van brieven van Herman Robbers aan het Letterkundig Museum en Cornelis van Vollenhoven aan het Cornelis van Vollenhoven-instituut.
Verwante archieven
Het archief van de Nederlandse Commissie voor Internatoniale Natuurbescherming en van de Van Tienhovenstichting bevindt zich in het gemeentearchief in Amsterdam.

Bijlagen

Aanhangsel: Lijst van archivalia, overgedragen aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
  1. Dossier "Sozialistische Partei Deutschland: Wilhelm Dittmann", bevattende brieven van diens hand en een foto, met op de keerzijde de aantekening "ontvangst op het- S.P.D.-congres van Kiel". 1927-1932.
    N.B. Over Dittman, zie ook Met en Tegen de Tijd, pag. 25.
  2. Dossier "Amerikaans socialisme": brief van Norman Thomas.
  3. Dossier "S.D.A.P. Nederland: georganiseerde verkiezingsactie t.b.v. Koos Vorrink". 1934.
    N.B. Bevat een circulaire van Klaas Toornstra.
  4. Dossier "S.D.A.P. Nederland: Troelstra", bevattende "door Troelstra gemaakte - mij ten geschenke gegeven - syllabi van voordrachten". 1918-1920.
  5. Brief van Frank van der Goes aan zijn nicht A. van der Goes van Naters-van der Plaats, echtgenote van M. van der Goes van Naters, over "gezinsloon".
  6. Tekst van een artikel van M. van der Goes van Naters in het illegale S.D.A.P.-orgaan Vrije Gèd8:chten. Winter 1944-1945.
  7. Dossier "Socialistische Internationale in Europa". 1946-1956.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 239-242.
  8. Dossier "Spaans socialisme, illegaal en in Frankrijk". 1947-1961.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 246-247.
  9. Dossier "Italiaans socialisme, pogingen tot eenheid". 1947-1966.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 254-260.
  10. Dossier "belgisch socialisme, Benelux en Nederlands-Belgische verhouding". 1946-1958.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 247-250.
  11. Dossier "Frans socialisme". 1945-1965.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 250-254.
  12. Brief van Benedikt Kautsky.
  13. Dossier "S.D.A.P., proclamatie begin mei 1945; exemplaar van de eerste jaargang nr. 1 van Het Vrije Volk". 1945.
  14. Dossier ,"Nederlandsch Socialistische Werkgemeenschap; "misgaan" van (de Nijmeegse) wethouder (G.A.) Corduwener". Augustus 1940, nadere correspondentie in 1952.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 113-114.
  15. Brief van prof.mr W.A. Banger. 11 april 1934.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 67.
  16. Brief van dr F.M. Wibaut. 4 juli 1930.
    N.B. Zie Met en Tegen de Tijd, pag. 84; gepubliceerd op pag. 318.
  17. Briefwisseling met Sam de Wolff. Februari 1955.
    N.B. Gepubliceerd in Met en Tegen de Tijd, pag. 315-317, zie ook pag. 37.
Aanhangsel II: Lijst van het familiearchief Van der Goes, beheerd door de Stichting familiearchief Van der Goes van Naters.
De ordening is beschreven volgens de chronologische orde in een archiefkast, die onder beheer van de stichting valt. De beheerde is jhr. mr. M. van der Goes van Naters te Wassenaar, en bij diens ontstentenis jhr. mr. J.J. van der Goes van Naters te Ulvenhout.
  • lade 1:16e eeuw; Aert, Adriaan en Andries e.a.
  • lade 2:Vervolg van de voorgaanden (16e eeuw)
  • lade 3:17e eeuw: Jacob, Adriaan, Arnauld, Andries e.a.
  • lade 4:Vervolg van de voorgaanden (17e eeuw)
  • lade 5:18e eeuw: met name Philippus van der Goes;Baai van Vigos
  • lade 6: Vervolg (18e eeuw)
  • lade 7:Tweede vervolg (18e eeuw)
  • lade 8:Overgang 18e naar 19e eeuw: Franc van der Goes, Franse Revolutie, Notabelen
  • lade 9:Eerste helft 19e eeuw: Cornelis van der Goes; Aert van der Goes, minister van Buitenlandse Zaken
  • lade 10:Medio 19e eeuw: Merkes van Gendt, Beek bij Nijmegen
  • lade 11:Tweede helft 19e eeuw, begin 20e eeuw: Franc Willem van der Goes, Aert van der Goes van Naters
  • lade 12:Vervolg van de voorgaanden (ongeveer 1830-1930)
  • lade 13:Twintigste eeuw: afstammeling Aert van der Goes van Naters (Nijmegen) Hierin één map met "een overzicht van de activiteiten van M. van der Goes van Naters betreffende politiek en natuurbescherming", en het particulieren archief van M. van der Goes van Naters.
  • laden 14/15:Catalogi, proefschriften, enz.
  • lade 16:Catalogi, proefschriften, enz.
Concordans op de lijst, behorende bij voormalig dossier 10 (plaatsinglijst nummer 18)
  • A) zie inventarisnummer 22
  • aa) Zie inventarisnummer 58
  • b) opgenomen in inventarisnummer 33
  • c) opgenomen in inventarisnummer 33
  • d) opgenomen in inventarisnummer 33
  • e) beschreven in inventarisnummer 1
  • f) beschreven in inventarisnummer 1
  • g) opgenomen in inventarisnummer 45 en 46
  • h) opgenomen in inventarisnummer 23
  • i) beschreven in inventarisnummer 1
  • j) opgenomen in inventarisnummer 46
  • k) opgenomen in inventarisnummer 37; de brief van M. van der Stoel is beschreven in inventarisnummer 1
  • l) opgenomen in inventarisnummer 23
  • m) zie inventarisnummer 30
  • n) opgenomen in inventarisnummer 37
  • o) opgenomen in inventarisnummer 37
  • p) beschreven in inventarisnummer 1
  • q) beschreven in inventarisnummer 1
  • r) Zie inventarisnummer 64
  • s) Zie inventarisnummer 66

Archiefbestanddelen