Terug naar zoekresultaten

2.11.32 Inventaris van het archief van de Regeringscommissaris voor de Akkerbouw en Veehouderij: Geheim archief; Directeur-Generaal van de Voedselvoorziening, (1930) 1934-1945 (1952)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.11.32
Inventaris van het archief van de Regeringscommissaris voor de Akkerbouw en Veehouderij: Geheim archief; Directeur-Generaal van de Voedselvoorziening, (1930) 1934-1945 (1952)

Auteur

R.C. Boschman

Versie

27-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1988 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Regeringscommissaris Akkerbouw en Veehouderij; Directeur-Generaal Voedselvoorziening
Regeringscoms. Akkerbouw en Veehouderij

Periodisering

archiefvorming: 1934-1945
oudste stuk - jongste stuk: 1930-1952

Archiefbloknummer

L23154

Omvang

; 494 inventarisnummer(s) 3,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening Directie van de Voedselvoorziening Regeringsbureau voor de Uitvoering van de Landbouw-Crisiswet Rijksbureau van Voorbereiding van de Voedselvoorziening in Oorlogstijd Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd, Afdeling Algemene Zaken, , 1933

Samenvatting van de inhoud van het archief

In 1931 was ir. S.L. Louwes benoemd tot regeringscommissaris voor de tarweproductie. Louwes werd al snel de centrale figuur in het Nederlandse landbouwcrisisbeleid. Vanaf 1937 was hij betrokken bij de voorbereidingen voor het opzetten van een organisatie die de voedselvoorziening in oorlogstijd moest veiligstellen. Landbouwcrisisbeleid en voedselvoorziening waren van aanvang organisatorisch verweven en daarbij schoof het zwaartepunt steeds meer naar de voedselvoorziening. Tijdens de bezetting gaf Louwes leiding aan het machtige Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd en na de bevrijding was hij betrokken bij de wederopbouw van de landbouw in Nederland.
Vanaf augustus 1934 hield Louwes een werkarchief bij over zijn werkzaamheden. Dat archief bevat informatie over zeer veel onderwerpen waarmee Louwes gedurende zijn loopbaan te maken kreeg. Voor wat betreft de bezettingstijd bevat het stukken over besprekingen met de Duitse autoriteiten, enkele stukken over bemiddeling ten behoeve van individuele gevangengenomen Nederlandse ambtenaren, stukken over de zuivering (onder meer S.L. Louwes en H.M. Hirschfeld), materiaal over de economische situatie in Nederland tijdens de bezettingsjaren, stukken over voedselleveranties aan Duitsland, stukken over ontruimingen en evacuaties in verband met de oorlog, stukken over de arbeidsvoorziening, de tewerkstelling in Duitsland, de Nederlandse Oostcompagnie, pogingen om gedurende de Hongerwinter voedsel naar het westen van Nederland te krijgen, oorlogsschade (Wieringermeer), de plannen voor annexatie van Duits grondgebied en over de bestrijding van de zwarte handel.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De crisis op de wereldmarkt deed de regering in 1929 besluiten om maatregelen te treffen ten aanzien van de landbouwproduktie en -handel.
Incidenteel, per produkt, werden steunmaatregelen, heffingen, produktiebeperkingen e.d. wettelijk geregeld. Deze incidentele crisismaatregelen werden op 5 mei 1933 gecoördineerd door middel van de Landbouw-Crisiswet 1933 (Stb.no. 261). De bevoegdheden tot ingrijpen werden verruimd, terwijl tevens een groter aantal produkten onder de werkingssfeer van de landbouwcrisiswetgeving werden gebracht.
Het landbouwcrisisapparaat, belast met de uitvoering van deze wet, bestond in het begin van 1934 uit 80 crisisorganisaties onder toezicht van ongeveer 14 regeringscommissarissen van het Ministerie van Economische Zaken en Arbeid.
Door middel van een aantal organisatiewijzigingen werd het crisisapparaat gecentraliseerd. Verscheidene crisisorganisaties werden samengevoegd en het aantal regeringscommissarissen werd teruggebracht tot 5. ( Zie afbeeldingen bij de inleiding. ) ) De Stichting Regeringsbureau voor de Uitvoering van de Landbouwcrisiswet 1933 werd op 28 juli 1934 opgericht. ( Min. besch. 28-07-1934, no. 20142, afd. L.C.A. ) Deze bestond uit de Bureaux van de voorzitter van het College van Regeringscommissarissen, van de Regeringscommissarissen en van de Commercieel Adviseur. De hoofden van deze bureaux vormden het College van Regeringscommissarissen. De regeringscommissaris voor de uitvoering van de Tarwewet 1931, dr. ir. S.L. Louwes, werd op 25 april 1934 benoemd tot regeringscommissaris voor de steunverlening aan de varkenshouderij, de granen, de peulvruchten en de fabrieksaardappelen. Met ingang van 21 december 1934 werd zijn functiebenaming gewijzigd in regeringscommissaris voor de akkerbouw en veehouderij. Het Bureau van de Regeringscommissaris van de Melkveehouderij werd in 1937 aan zijn Bureau toegevoegd. ( Min. besch. 24-02-1937, no. 4408, afd. L.C.A. ) ) Eind 1936 was dr. ir. S.L. Louwes nauw betrokken bij de organisatie van de economische verdedegingsvoorbereiding. Het op 1 april 1937 ingestelde Rijksbureau voor de Voorbereiding van de Voedselvoorziening in Oorlogstijd kwam onder zijn leiding te staan. Na een aantal reorganisaties verschoof zijn taak van de uitvoering van de landbouwcrisismaatregelen naar de zorg voor de voedselvoorziening. De Stichting Regeringsbureau voor de Uitvoering van de Landbouwcrisiswet 1933 werd op 1 oktober 1939, tesamen met het Rijksbureau voor de Voorbereiding van de Voedselvoorziening in Oorlogstijd, samengevoegd tot de Stichting Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd en de Uitvoering van de Landbouwcrisiswet 1933. ( Min. besch. 30-09-1939, no. 20342, afd. L.C.A./V.V.O. ) ) Deze Stichting werd op 26 mei 1940 samengevoegd met de afdeling Landbouwcrisisaangelegenheden en Voedselvoorziening in Oorlogstijd tot het Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd. Na de oorlog werd dit Rijksbureau opgeheven en vervangen door de Directie van de Voedselvoorziening. ( Min. besch. 11-10-1945, no. K 665, afd. Kabinet. ) )
Structuurschema van het landbouwcrisisapparaat in 1935:
Embedded Image
Nadere uitwerking van het structuurschema:
Embedded Image
Structuurschema van het voedselvoorzieningsapparaat in 1942:
Embedded Image
Structuurschema van het Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd in 1944:
Embedded Image
Geschiedenis van het archiefbeheer
Op 2 augustus 1934 begon dr. ir. S.L. Louwes de stukken die een vertrouwelijk of een persoonlijk karakter hadden afzonderlijk te registreren in een G- en P-agenda. Tot 15 augustus 1938 gebruikte hij hiervoor één agenda. Deze stukken werden zaaksgewijs, op datum van afdoening, geordend en vormden zo het persoonlijk-archief en het geheimarchief. Als neveningang werd een alfabetische trefwoordenindex bijgehouden die verwees naar de G. en P-nummers.
Het P-archief werd reeds in 1982 door de heer A. Westra geïnventariseerd met als titel: "Inventaris van het archief van dr. ir. S.L. Louwes (1889-1953) over de jaren 1934-1953".
Het archief stond opgeslagen in de archiefbewaarplaats te Voorschoten van het Ministerie van Landbouw en Visserij en werd in 1976 verhuisd naar de nieuwe archiefbewaarplaats aan de Oude Haagweg in Loosduinen.
In 1953 zijn een aantal stukken uit het archief gelicht en vernietigd. ( Zie onder "Selectie en vernietiging". ) )
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
  • Statistisch bulletin, 1942-1945
  • Bemoeiingen met de afdeling van de heer Fruin en het bureau Grondstoffen, 1948-1951
  • Bemoeiingen met de afdeling van de heer Heringa en het Kunstmestdistributiebureau, 1948-1952
  • Bemoeiingen met het Hoofdbedrijfschap voor Akkerbouwprodukten en de daaronder ressorterende bedrijfschappen, 1948-1952
  • Bemoeiingen met het L.C.F./L.E.F. (prijzen en subsidies), 1948-1951
  • Bemoeiingen met het Regeringscommissariaat voor buitenlandse aangelegenheden, 1948-1951
  • Bemoeiingen met de C.C.D., 1947-1949
  • Bemoeiingen met de Stichting voor de Landbouw, 1950-1952
  • Bemoeiingen met vrouwenorganisaties (uitgezonderd orginele brieven en nota's alsmede de notulen van vergaderingen met de minister), 1948-1951
  • In- en exportprogramma's, 1948-1951
  • Overzichten in-en uitvoer, 1948-1951
  • Groothandelsprijzen U.S.A., 1948-1951
  • Verslagen van besprekingen buitenlandse agrarische aangelegenheden, 1951
  • Veevoedervoorziening, 1948-1952
  • Begroting 1952 en memorie, 1951-1952
  • Handelsberichten van de afdeling Programmering en Documentatie, 1952-1953
Verantwoording van de bewerking
De basisordening van het archief, de zaaksgewijze ordening, is gehandhaafd. Enkele omslagen, bestaande uit onderwerpsgewijs geordende bundels, zijn gesplitst in dossiers en sommige dossiers zijn samengevoegd tot verzamel- of objectdossiers.
De ordening van de dossiers en bundels op datum van afdoening is niet gehandhaafd. Om de relevante zaken bij elkaar te kunnen plaatsen zijn deze naar hun onderwerp en niet chronologisch geordend.
Voor de ordening van de stukken betreffende de administratieve organisatie is gebruik gemaakt van de Basis-Archiefcode van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Voor de stukken betreffende de taakuitoefening is een nieuwe indeling samengesteld, gebaseerd op de hoofdtaken van de regeringscommissaris, later directeur-generaal.
Van de periode 1946-1952 zijn weinig stukken aangetroffen. Dit komt deels omdat dr. ir. S.L. Louwes in de jaren 1945-1948 gedetacheerd was bij de F.A.O. en deels omdat er na de oorlog minder geheime stukken geproduceerd werden.
De agenda's van ingekomen en uitgaande stukken en de trefwoorden index, die tevens een ingang zijn op het P-archief, zijn in deze inventaris opgenomen.
De inventarisatie vond plaats in het kader van de opleiding "Voortgezette Vorming Archiefbeheer 1985-1986". Het archief bevond zich tijdens de inventarisatie in de Ministeriële archiefbewaarplaats aan de Oude Haagweg te Loosduinen. Na inventarisatie zal het archief overgebracht worden naar het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage. Om de trefwoordenindex bruikbaar te maken is een concordans samengesteld waarin aan de hand van de G-nummers verwezen wordt naar de inventarisnummers waarin zij zich thans bevinden. ( Zie bijlage. ) )
In de beschrijving wordt in de periode 15 mei 1940 - 5 mei 1945 met de "secretaris-Generaal" bedoeld de plaatsvervangend secretaris-generaal, hoofd van het Departement van Landbouw en Visserij.
Het archief bestaat uit 494 inventarisnummers verpakt in 22 dozen.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Regeringscommissaris Akkerbouw en Veehouderij; Directeur-Generaal Voedselvoorziening, nummer toegang 2.11.32, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Regeringscoms. Akkerbouw en Veehouderij, 2.11.32, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Bijlagen

Archiefbestanddelen