Terug naar zoekresultaten

2.08.47 Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Nederlands Clearing Instituut, 1934-1946 (1960)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.08.47
Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Nederlands Clearing Instituut, 1934-1946 (1960)

Auteur

G.J. Lamfers

Versie

25-01-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1990 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Financiën: Nederlands Clearing Instituut
Clearing Instituut

Periodisering

archiefvorming: 1934-1946
oudste stuk - jongste stuk: 1934-1960

Archiefbloknummer

F28063

Omvang

; 50 inventarisnummer(s) 1,40 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Financiën / Nederlands Clearing Instituut, 1934-1946

Samenvatting van de inhoud van het archief

Door de economische crisis van de jaren dertig van de 20e eeuw kwamen er grote problemen in het internationale handelsverkeer. Nederland probeerde die problemen het hoofd te bieden door de oprichting van het Nederlandsch Clearing Instituut (NCI) in 1934. Dit instituut bemiddelde in het particuliere internationale betalingsverkeer. Rekeningen werden niet langer betaald door de handelende particulieren, maar de overheid nam de rekeningen over en vervolgens werden debet- en creditsaldi in het internationale betalingsverkeer tegen elkaar weggestreept. In augustus 1934 werd een clearingverdrag met Duitsland gesloten. In verband met het doorvoerverkeer door Rotterdam en de Rijnvaart werd een bijkantoor geopend in Rotterdam. Vanaf eind augustus 1934 werden ook Nederlands-Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen in de clearing betrokken. Na de Duitse bezetting werd de deviezengrens tussen Nederland en Duitsland in april 1941 opgeheven. Daardoor kwam het tussen Nederland en het Groot-Duitse Rijk tot een vrij deviezenverkeer tegen een door de Duitse bezetter vastgestelde hoge koers van de mark. Het gevolg was dat Nederland werd leeg gekocht en overspoeld door waardeloze rijksmarken. In 1944 kwam de clearing geheel tot stilstand. Na de bevrijding was er geen betalingsverkeer met Duitsland. Vorderingen op Duitse personen en instellingen konden worden gemeld bij het NCI. De Bondsrepubliek Duitsland (BRD) erkende een deel van de vorderingen. In 1949 kreeg de Nederlandsche Bank de opdracht de leiding over het instituut te nemen met de bedoeling de clearing af te wikkelen. Eind 1960 werd het instituut opgeheven.
Het archief van het Nederlands Clearing Instituut bevat kwartaal- en jaarverslagen over de periode 1934-1946, een aantal stukken over de instelling en opheffing van het instituut, accountantsrapporten en stukken over specifieke landen (waaronder Duitsland).

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Instelling en taak
Het Nederlands Clearing Instituut werd ingesteld bij Koninklijk Besluit d.d. 8 mei 1934, Staatsblad nr. 232, met als doel meewerken aan en bevorderen van de uitvoering van maatregelen betreffende het internationale betalingsverkeer, voor zover dit op grondslag van verrekening ('clearing') geschiedde (saldi in het verkeer met bepaalde landen konden worden aangewend voor de betaling van een deficit in het verkeer met andere landen).
Organisatie
Het algemeen beleid van het Instituut werd bepaald door een Commissie van Ministers (van Economische Zaken, Financiën, Buitenlandse Zaken en Koloniën). Ter uitvoering van dit beleid werd door de Commissie van Ministers een Commissie van Vertegenwoordigers benoemd.
Naast een Raad van Toezicht was er nog een directie, belast met de leiding van het instituut, terwijl De Nederlandsche Bank optrad als vereffeningsbureau.
De Nederlandsche Bank diende een driemaandelijks schriftelijk verslag uit te brengen aan de minister van Financiën.
Ontwikkeling
Met de feitelijke werkzaamheden werd in de loop van juni 1934 een aanvang gemaakt, nadat het op 1 juni tot stand gekomen clearingverdrag met Chili op 16 juni in werking was getreden.
In de loop van augustus 1934 werd het instituut betrokken bij de regeling van het betalingsverkeer met Duitsland: de aanzienlijke vermeerdering van werkzaamheden welke dit met zich meebracht, maakte, dat de oorspronkelijke opzet van het instituut, zoals die tot uitdrukking was gebracht in de oprichtingsstatuten, al spoedig niet meer voldeed. De nieuwe interne constructie kreeg haar beslag in de wijziging van de statuten bij akte van 29 oktober1934.
Bij Koninklijk Besluit d.d. 16 november 1934 werden voorts voor de overzeese gebiedsdelen maatregelen getroffen, krachtens welke ook die gebiedsdelen in de clearing konden worden betrokken: dit maakte de oprichting noodzakelijk van agentschappen in Nederlands-Indië, in Suriname en op Curaçao.
Bovendien maakten bepalingen betreffende de Rijnvaart en het doorvoerverkeer in het clearingverdrag met Duitsland het noodzakelijk een bijkantoor in Rotterdam te openen.
In de 2e helft van 1944 kwam het clearingverkeer geheel tot stilstand door de oorlogsgebeurtenissen (Besluit Opschorting Clearingverkeer, Staatsblad E.143).
Opheffing
Bij beschikking nr. 238 d.d. 18 januari 1950 van de Commissie van Ministers werd per 1 april 1949 De Nederlandsche Bank benoemd tot directrice van het instituut met de opdracht de lopende zaken zo spoedig mogelijk af te wikkelen en de liquidatie voor te bereiden.
Tot deze liquidatie werd overgegaan per 1 januari 1961.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De administratie werd opgezet overeenkomstig voorschriften van De Nederlandsche Bank.
Volgens een brief gericht aan de Directie Buitenlands Betalingsverkeer van het Ministerie van Financiën ( Zie inv.nr. 19. ) werd in 1950 en 1951 overgegaan tot gedeeltelijke vernietiging van het archief: het betrof voornamelijk stukken betreffende afgedane bilaterale clearing met diverse landen. Het restant-archief, ca. 79m' , werd in 1961 overgedragen aan het Agentschap van het Ministerie van Financiën te Amsterdam, en in 1976 door deze aan het ministerie te Den Haag.
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Tijdens de bewerking heeft vernietiging plaatsgevonden; deels conform de lijst van te vernietigen archiefbescheiden van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur en de minister van Financiën d.d. 20 september 1983, kenmerk M.M.A./Ar-6301 II en deels op grond van incidentele machtiging verkregen van de Algemeen Rijksarchivaris bij brief van 21 februari 1985, kenmerk CD/RAI/1985/52/M.B.
Het archief beslaat nu 1,1m'.
Verantwoording van de bewerking
Deze aangetroffen ordening van het archief is bij de bewerking gehandhaafd
Ordening van het archief
Naast voornamelijk financiële bescheiden bestond dit archief in 1976 nog uit een aantal personeelsdossiers en meer algemene stukken, zoals verslagen, overzichten en overeenkomsten. Deze laatste groep stukken was voor het merendeel chronologisch geordend, terwijl de betalingsovereenkomsten alfabetisch per land in afzonderlijke ordners waren opgeborgen.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Financiën: Nederlands Clearing Instituut, nummer toegang 2.08.47, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Clearing Instituut, 2.08.47, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Een deel van het archief berust bij De Nederlandsche Bank daar deze vanaf 1949 belast was met de directie van het Nederlands Clearing Instituut. Dit deel is buiten de bewerking gebleven:
2.25.08 - Inventaris van het archief van De Nederlandsche Bank NV, 1814-1983 (1989)

Archiefbestanddelen