Terug naar zoekresultaten

2.05.111 Inventaris van het archief van de Nederlandse Ambassade in de Sovjetunie (Moskou), 1943-1955 (1957)

In de periode tussen de Octoberrevolutie in 1917 en de Tweede Wereldoorlog hadden Nederland en de Sovjetunie geen officiële betrekkingen. Het archief van de Ambassade in de Sovjetunie bevat voor de periode 1943-1955 correspondentie en stukken m.b.t. de organisatie. Een aantal stukken handelt over het verloop van de Tweede Wereldoorlog waaronder ook vermiste of in Russische kampen verblijvende Nederlanders, joodse kinderen uit de voormalige Baltische staten en de dodenboeken van Auschwitz. Tevens zijn er stukken over de teruggave van roofgoed, lucht-en scheepvaart, economische politiek, repatriëring van Sovjet-burgers, inlichtingen over (vermiste) Nederlanders, Nederlandse krijgsgevangenen, politieke rapportage (ook persartikelen), betrekkingen tussen de Sovjetunie en derde landen en de deelname van de Sovjetunie aan internationale organisaties.

Download inventaris als PDF Download inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Er is geen specifieke zoekhulp, zie de algemene hulp bij het zoeken in archieven

Beschrijving

Archief Beschrijving van het archief Archiefvorming Inhoud en structuur van het archief Aanwijzingen voor de gebruiker Verwant materiaal Bijlagen

Archief

Titel

2.05.111

Inventaris van het archief van de Nederlandse Ambassade in de Sovjetunie (Moskou), 1943-1955 (1957)

Auteur

A.L.M. van Zeeland

Versie

18-08-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag

1989 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Buitenlandse Zaken: Ambassade in de Sovjetunie (Moskou)

Ambassade Sovjetunie

Periodisering

archiefvorming: 1943-1955

oudste stuk - jongste stuk: 1943-1957

Archiefbloknummer

Z30

Omvang

318 inventarisnummer(s); 4,80 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het

Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ambassade in de Sovjetunie

Samenvatting van de inhoud van het archief

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

Na de revolutie van 1917 bleef de waarnemend gezant Willem Jacob Oudendijk nog enige maanden in Petrograd, de voormalige Russische hoofdstad. Op 9 november 1918 verliet Oudendijk zijn post en keerde, op instructie van de regering naar het vaderland teug. Vanaf die datum had Nederland géén diplomatieke betrekkingen met Rusland meer.

In de periode tot 1942, het herstel van de officiële betrekkingen met de Sovjetunie, is het opnieuw aanknopen van diplomatieke betrekkingen met het nu communistische Rusland verschillende malen voorwerp van bespreking geweest. Het Nederlandse bedrijfsleven probeerde de bestendige handelsrelaties enigermate te formaliseren door samenwerking met andere landen voor te stellen. Dit leverde geen resultaten op.

Na 1922 oefenden Nederlandse bedrijven andermaal druk uit op de regering om dan in ieder geval tot een bilateraal handelsakkoord te komen. Feit was het in ieder geval dat de handel tussen Nederland en de Sovjetunie na 1917 weer op gang kwam.

Een de jure erkenning van de Sovjetunie kwam voor de Nederlandse regering pas ter sprake als de Sovjetunie oude vorderingen erkend zou hebben en als daar een regeling voor getroffen zou zijn.. Er waren in deze tijd wel handelsmissies van Rusland in Rotterdam en Amsterdam terwijl het ministerie van Economische Zaken in de Sovjetunie "vertegenwoordigd" was voor handelszaken.

In de periode 1925-1940 werden er wel vragen door het parlement gesteld, maar de regering wijzigde haar standpunt (dat er geen termen voor een de jure erkenning van de Sovjetunie aanwezig waren) niet. Koningin Wilhelmina was geen voorstandster van het weer aanknopen van betrekkingen met de Sovjetunie.

Uiteindelijk, toen Rusland met de Duitse inval op 22 juni 1941, een geallieerd bondgenoot werd, kwam het al dan niet aangaan van diplomatieke relaties weer in de actualiteit. C. baron van Breugel Douglas werd de eerste vertegenwoordiger van Nederland bij het Russische staatshoofd. Hij arriveerde op 11 september 1943 te Moskou. Op 18 september 1943 bood Van Breugel Douglas zijn geloofsbrieven aan aan Kalinin, president van het presidium van de opperste raad van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken. Na de oorlog werd Van Breugel Douglas teruggeroepen. In de periode tot 1955 bekleedden achtereenvolgens de heren A.H.J. Lovink, dr. P.H. Visser, mr. F.C.A. baron van Pallandt en jhr. mr. P.D.E. Teixeira de Mattos het ambt van ambassadeur van Nederland.

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog waren de belangen van zowel de Sovjetunie als die van Nederland gericht op de wederopbouw van het land. Er was veel aandacht voor de slachtoffers die door de gewelddadigheden en vervolging gevallen waren. In het verlengde hiervan richtte de overheden en publieke opinie zich op de repatriëring van landgenoten. Vele Nederlanders waren, al dan niet als werkkracht voor de Duitsers, in Rusland verzeild geraakt, terwijl Russen door de oorlogsomstandigheden in ons land terecht waren gekomen. De schriftelijke neerslag van deze activiteiten worden in het archief Moskou, 1943-1955 aangetroffen.

Geschiedenis van het archiefbeheer

De verwerving van het archief

Overbrenging van een overheidsarchief

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging

Veel van de aangetroffen stukken bleken voor vernietiging vatbaar te zijn. Deze stukken zijn vernietigd volgens de beschikking van 1960. Voor wat betreft de stukken inzake hulp aan slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog (of hun nabestaanden) en de stukken met betrekking tot hulp aan en bemiddeling voor anderen is grotere terughoudendheid betracht en niets vernietigd.

Verantwoording van de bewerking

Het archief van de ambassade te Moskou verkeerde voor de inventarisatie in een vrij chaotische toestand. Er bestond wel een lijst van het archief maar die was slechts in geringe mate bruikbaar en onvolledig.

Ten dele was het archief geordend op een eigen "letter"code en ten dele op een code die veel gelijkenis vertoonde met de decimale code die gebruikt wordt op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Een groot aantal stukken had geen enkele indeling (meer). Deze archiefbescheiden zijn globaal ingedeeld volgens de code van het ministerie zoals die nu geldt. De andere archivalia hebben ook deze indeling ondergaan.

Vóór de inventarisatie besloeg het archief Moskou een ruimte van 86 dozen. Na de inventarisatie 35 dozen.

Ordening van het archief

Binnen een codeonderdeel zijn de stukken chronologisch geordend. Diverse dossiers 'liepen' door tot en met 1955. In deze toestand is geen verandering aangebracht.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

Deels openbaar, deels beperkt openbaar (A).

Beperkingen aan het gebruik

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Aanvraaginstructie

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

Creëer een account of log in.
Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Buitenlandse Zaken: Ambassade in de Sovjetunie (Moskou), nummer toegang 2.05.111, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Ambassade Sovjetunie, 2.05.111, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Verwante archieven

Het archief van het Nederlandse Gezantschap in Rusland, 1814-1890 (nummer toegang 2.05.10.15)

Het archief van het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau: Nederlanders in Sovjet-zone of Krijgsgevangenkamp (nummer toegang 2.19.299)

Bijlagen

Overzicht van geraadpleegde bronnen H.H. Jongbloed, Nederland en de Sovjet-Unie 1917-1945. (Groningen 1977) Ben Knapen, De lange weg naar Moskou. (Amsterdam/Brussel 1985) Staatsalmanakken.