Terug naar zoekresultaten

2.06.069 Inventaris van het archief van het Netherlands Office for Relief and Rehabilitation, (1941) 1944-1949 (1950)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.06.069
Inventaris van het archief van het Netherlands Office for Relief and Rehabilitation, (1941) 1944-1949 (1950)

Auteur

CAS 39

Versie

06-07-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1988 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Netherlands Office for Relief en Rehabilitation (NORR)
Neth. Office Relief and Rehabilitation

Periodisering

archiefvorming: 1943-1949
oudste stuk - jongste stuk: 1941-1950

Archiefbloknummer

E20223

Omvang

; 308 inventarisnummer(s) 7,50 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het, enkele stukken zijn in het.
Nederlands
Frans

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Netherlands Office for Relief and Rehabilitation
N.A. de Gaay Fortman

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het Netherlands Office for Relief and Rehabilitation (NORR), in het Nederlands Administratie voor Relief en Rehabilitatie, werd op 10 juli 1944 opgericht. Het stond onder leiding van N.A. de Gaay Fortman. Het NORR was verantwoordelijk voor de aankoop van goederen die nodig werden geacht om na de bevrijding de ergste nood te ledigen en de wederopbouw op gang te brengen. Naast de aankoop regelde het NORR ook de opslag en het transport naar Nederland. De aankopen geschiedden via consulaten in onder meer Zweden. Op het westelijk halfrond maakte men gebruik van twee bureaus van de Missie Steenberghe: de Netherlands Purchasing Commission en het Netherlands Government Food Purchasing Office, die beide in New York waren gevestigd. Vanaf 1945 werden werkzaamheden overgedragen aan andere overheidsinstellingen en het bedrijfsleven. De resterende taken werden in 1946 overgedragen aan de handelsafdeling van de Nederlandse ambassade in Londen. De datum van opheffing is onbekend.
Het archief bevat stukken over de organisatie, persberichten, financiële stukken, contacten met de missie Steenberghe, rapporten over de situatie in Nederland, bescheiden betreffende aankopen in Canada, de Verenigde Staten, Zweden, Finland, Zwitserland, Frankrijk en België. Het bevat documenten over verzekeringskwesties, de opslag in Groot-Brittannië en de verzending naar Nederland. De aankopen betreffen bouwmaterialen, chemicaliën, hout, papier, huiden en leer, medicijnen, metalen, tabak, technische producten, textiel en voedsel.
Het archief bevat gedeponeerd archief van N.A. de Gaay Fortman in zijn hoedanigheid als lid van het Comité Interallié pour l'Étude de l'Armistice.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Organisatie
De Nederlandse regering die in 1940 naar Engeland was uitgeweken trof al snel voorzieningen om na afloop van de oorlog aan de Nederlandse bevolking de benodigde materiële hulp (relief) te kunnen verlenen. De regering ging er van uit dat de hulpverlening door het geallieerde leger en de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) onvoldoende zou zijn. De aankoop van de reliefgoederen werd in eerste instantie door de verschillende departementen verricht. Een interdepartementale aankoopcommissie en een hieruit gekozen 'Commissie van Drie' verzorgden de coördinatie. Omdat deze vorm niet bevredigend werkte, werd bij beschikking van de Minister van Financiën te Londen op 10 juli 1944 de 'Administratie voor Relief en Rehabilitatie' (ARR), in het Engels genoemd 'Netherlands Office for Relief and Rehabilitation' (NORR) ingesteld. De in Londen gevestigde NORR werd belast met het voorbereiden en uitvoeren van alle civiele aankopen voor Nederland na de bevrijding. Daarnaast voor de te repatriëren Nederlanders in het buitenland, de opslag van de aangekochte goederen en het voorbereiden van het transport naar Nederland. De NORR viel tot februari 1945 onder de verantwoordelijkheid van een commissie van vijf ministers, namelijk de Ministers van Financiën, van Waterstaat, van Handel, Nijverheid en Landbouw, van Scheepvaart en Visserij en van Koloniën ( Zie inventarisnummer 13. ) Daarna viel de NORR uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw ( Zie inv.nr. 16. ) Sinds september 1945 stond boven de aankoopafdelingen een Central Buying Division ( Zie inv.nr. 16. ) De aankoopafdeling voor voedsel werd per 1 februari 1946 zelfstandig en verrichtte vanaf die datum haar werkzaamheden onder de naam Netherlands Agricultural Trading Office ( Zie inv.nr. 23. ) . Voor de aankopen in Noord- en Zuid-Amerika maakte de NORR gebruik van de diensten van de 'Economic Financial and Shipping Mission of the Kingdom of the Netherlands' te Washington, kortweg genoemd de 'Missie Steenberghe'. Deze missie kocht niet zelf aan, maar beschikte daartoe over de 'Netherlands Purchasing Commission' en het 'Netherlands Government Food Purchasing Bureau', beide te New York ( Zie inv.nr. 43. ) . In Zweden was de consul-generaal te Stockholm ook werkzaam als inkoper van de Nederlandse Regering onder de naam: 'Inkoopcentrale van de Nederlandsche Regeering in Zweden ( Zie inv.nr. 15. ) . Ook in andere landen werd gebruik gemaakt van de diensten van de consulaten. De werkzaamheden van de NORR werden in 1945 en vooral in 1946 geleidelijk overgedragen aan het Nederlandse bedrijfsleven, aan verschillende departementen, de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en aan de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer (CDIU). Enkele overgebleven personeelsleden van de NORR werden toegevoegd aan de Handelsafdeling van de Nederlandse Ambassade te Londen ( Zie inv.nr. 22. ) . Wanneer de NORR definitief werd opgeheven is onbekend.
Schema van de organisatie in juli 1945:
Embedded Image
Taakuitvoering
Aankoop
Op basis van door de ministeries verstrekte gegevens werd door de NORR een aankoopprogramma opgesteld die na de bevrijding van kracht zou moeten worden.
De NORR kon niet zelfstandig tot aankoop overgaan. Zij kreeg aankoopinstructies , de zogenaamde indents van de ministeries. Vervolgens moest van diverse geallieerde instanties toestemming worden verkregen ( Zie inv.nr. 42. ) Wegens de vele voorbereidende werkzaamheden kon niet direct tot aankoop worden overgegaan. Pas in maart 1945 werd er op grote schaal aangekocht ( Zie inv.nr. 43. )
Verzekering
De goederen waren vanaf de aankoop tot en met het transport naar Nederland verzekerd. De NORR maakte de insurance declarations op; verklaringen van wat verzekerd moest worden, en stuurde deze naar het Ministerie van Financiën, waar de zaken verder werden afgewikkeld ( Zie inv.nrs. 82-83. )
Transport
Het Shipping Department en het Transportation Department van de NORR gingen op 31 augustus 1945 samen tot het Marine and Forwarding Department en stelden het Shipping en Loading Programme op. Het Shipping Programme vermeldde de te verwachten verschepingen in een maand. Het Loading Programme was gelijk aan het Shipping Programme echter aangevuld met gegevens over onder andere de opslagplaats en de exportvergunning. Het Loading Programme werd opgesteld ten behoeve van de operators die de ladingen afriepen en zorg droegen voor verzending. Het Ministerie van Scheepvaart en Visserij zorgde voor de benodigde scheepsruimte ( Zie inv.nr. 16. )
Financiën
De aankopen en alle bijkomende kosten werden door het Ministerie van Financiën betaald ( Zie inv.nr. 127. ) De NORR stelde het betalingsverzoek op en hield hiervoor registers bij van ingekomen facturen, creditnota's enz.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De archiefverzorging bij de NORR liet veel te wensen over. G.J. Teppema, die van de Minister van Handel en Nijverheid de opdracht had gekregen een onderzoek in te stellen naar de organisatie van de NORR, vermeldde in zijn rapport: "De kans om eenmaal opgeborgen brieven en stukken terug te vinden, diende niet te hoog te worden aangeslagen".
Het gebrek aan goede huisvesting en bekwaam personeel was hiervan de belangrijkste reden ( Zie inv.nr. 16. ) . In de eerste twee maanden van het bestaan van de NORR werd er niets gearchiveerd ( Zie inv.nr. 42. ) . Dit werd later op uiteenlopende manieren door het centraal archief en verschillende aankoopafdelingen ter hand genomen ( Zie inv.nr. 16. ) .
Het archief van de NORR kwam eind 1946 bij de CDIU te 's-Gravenhage terecht. In 1986 kwam het archief ter bewerking bij de Centrale Archief Selectiedienst.
Het archief van de CDIU, 1942-1962, werd in 1969 overgebracht naar het hulpdepot van het Algemeen Rijksarchief te Schaarsbergen.
De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Bij de selectie is gebruik gemaakt van de vernietigingslijst van het Ministerie van Economische Zaken, beschikking nr. 465/878 Materieel en Huisvesting 14 juni 1965. Na bewerking bleef er 7.50 meter over. Het vernietigingspercentage was 58. De daadwerkelijke vernietiging werd gerealiseerd door het Bureau Vernietiging Overheidsarchieven Apeldoorn.
Verantwoording van de bewerking
De omvang van het archief voor bewerking was 26 meter. Allereerst zijn 8 meter archiefbescheiden afgescheiden die niet tot het archief van de NORR behoorden, maar tot de archieven van de CDIU, het Ministerie van Handel, Nijverheid en Scheepvaart, in 1944 het Ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw (HNS/HNL) te Londen, het Ministerie van Financiën en de Nederlandse Ambassade ook beide te Londen.
De stukken van het Ministerie van HNS/HNL over zaken die door de NORR zijn afgehandeld, zijn niet afgescheiden.
In het archief van de NORR werden ook bescheiden van het Comité Interallié pour l' Étude de l' Armistice aangetroffen. De directeur-generaal van de NORR, N.A. de Gaay Fortman, was lid van dit Comité. Deze lidmaatschapsarchivalia, met een omvang van 18 centimeter zijn als gedeponeerd archief in de inventaris opgenomen. De reden hiervoor is dat het secretariaatsarchief van dit Comité niet onder de Archiefwet 1962 valt en niet in een Nederlandse archiefbewaarplaats berust of zal komen te berusten. In het Londens Archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken bevinden zich ook stukken van dit Comité en haar Sous-Comités.
Er werd geen consequent doorgevoerd systeem van ordening aangetroffen, derhalve is er ordening naar taak enerzijds en ordening naar aankoopafdeling anderzijds toegepast.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Netherlands Office for Relief en Rehabilitation (NORR), nummer toegang 2.06.069, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Neth. Office Relief and Rehabilitation, 2.06.069, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Verwant materiaal is onder andere te vinden in het archief van het Netherlands Office for Relief and Rehabilitation (NORR): Food Section; Netherlands Agricultural Trading Office (NATO) onder nummer 2.11.07.03.
Verder kan men kijken in het archief van het Office Commercial Néerlandais te Parijs, onder nummer 2.06.029.05, het archief van het Ministerie van Waterstaat in Londen onder nummer 2.16.36 en mogelijk in het archief van de Accountantsdienst van het ministerie van Economische Zaken; accountantsdienst van het College van Algemene Commissarissen voor Landbouw, Handel en Nijverheid voor het bevrijde Nederland, toegangsnummer 2.06.086.
Publicaties
Geraadpleegde bronnen en literatuur
  • Jong, L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog . Deel 9, Londen. 's-Gravenhage: 1979.
  • Verslag houdende de uitkomsten van het onderzoek van de Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945. Deel 3, Financieel en Economisch beleid. 's-Gravenhage: 1949.

Archiefbestanddelen