2.13.124 Inventaris van het archief van de Commandant Marine Etablissement Soerabaja te Washington, 1944-1945

In december 1941 kende het personeel van het Marine Etablissement (ME) van Soerabaja een omvang van 15.000 man. Onder hen waren ongeveer 1.200 Europeanen. Na de Japanse invasie van Java eind februari 1942, volgde op 8 maart de capitulatie van dit eiland. Een deel van het personeel van het ME, waaronder zijn directeur kapitein-luitenant-ter-zee C.W. Heringa, evacueerde naar Zuid-Afrika, waar tijdelijk het kantoor van het Etablissement tijdelijk gehuisvest werd. Doordat de Amerikaanse marine met het oog op de oorlogvoering tegen Japan, plannen maakte voor een herovering en wederopbouw van de vlootbasis Soerabaja, werden de Nederlandse autoriteiten in dezen verzocht assistentie te verlenen. Hierop werd de tot kapitein-ter-zee bevorderde Heringa naar Washington overgeplaatst, waar hij in januari 1943 als hoofd staf voor scheepsbouwzaken lid werd van de Nederlandse Militaire Missie en Purchasing Commission. Ook de directie van het Marine Etablissement Soerabaja kreeg officieel de Amerikaanse hoofdstad als standplaats.

Nadat duidelijk werd dat de Amerikaanse strijdkrachten Nederlands-Indië niet als opmarsroute zouden gaan gebruiken, maakte de Nederlandse marineleiding in de periode 1944-1945 zelf plannen voor het weer in bezit nemen van het Etablissement. Heringa was nauw bij deze planning betrokken. Tevens hield hij zich in 1945 bezig met de aanschaf van diverse, in de Verenigde Staten te bouwen vaartuigen, waarmee onder meer de scheepvaartverbindingen in de Archipel moesten worden hersteld en militaire patrouilles konden worden uitgevoerd. Op 22 september 1945 verliet Heringa Washington en werd het kantoor van de directie van het ME in de Amerikaanse hoofdstad "geliquideerd". De directie zelf zou zich, na enige maanden in Australië te zijn ondergebracht, in mei 1946 te Soerabaja vestigen.

Het ME Soerabaja te Washington heeft zich in Washington voornamelijk bezig gehouden met de voorbereiding op de terugkeer en het wederom in gebruik nemen van het ME te Soerabaja. De taken van het ME te Soerabaja bestonden uit dok- en herstelwerkzaamheden ten behoeve van het Indisch eskader, het auxiliair eskader en de Gouvernementsmarine. Voorts werden reparaties verricht aan de gewestelijke vaartuigen en werden vaartuigen gebouwd voor al deze diensten. Tevens werden benodigdheden gefabriceerd voor bebakening en kustverlichting.

Over het archief is vrijwel niets met zekerheid bekend. Aangenomen mag worden dat het op enig moment van Washington naar Soerabaja is verscheept, vanwaar het na de soevereiniteitsoverdracht in Nederland is terechtgekomen. De Koninklijke Marine heeft uiteindelijk het archief in bewaring gegeven aan het Centraal Archievendepot van het Ministerie van Defensie.

Het archief was oorspronkelijk vermoedelijk opgebouwd uit een aantal rubrieken, met daarnaast een hoeveelheid losse stukken die min of meer tot dossier werden gevormd. Vernietiging van archiefbescheiden zal ongetwijfeld hebben plaatsgevonden, bewijzen daarvan zijn echter niet aangetroffen.

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Commandant Marine Etablissement Soerabaja te Washington, nummer toegang 2.13.124, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Comm. Marinetabl. Soerabaja 1944-1945, 2.13.124, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar